සච්චවිභඞ්ග සූත්‍රය

එවං මෙ සුතං
එකං සමයං භගවා බාරාණසියං විහරති ඉසිපතනෙ මිගදායෙ. තත්‍ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘භික්ඛවො’ති.
‘භදන්තෙ’ති තෙ භික්ඛූ, භගවතො පච්චස්සොසුං.

භගවා එතදවොච –
“තථාගතෙන, භික්ඛවෙ, අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන බාරාණසියං ඉසිපතනෙ මිගදායෙ අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තිතං අප්පටිවත්තියං සමණෙන වා බ්‍රාහ්මණෙන වා දෙවෙන වා මාරෙන වා බ්‍රහ්මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්මිං.
යදිදං –
චතුන්නං අරියසච්චානං ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං.

කතමෙසං චතුන්නං?
දුක්ඛස්ස අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං,
දුක්ඛ සමුදයස්ස අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං,
දුක්ඛ නිරොධස්ස අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං,
දුක්ඛ නිරොධ ගාමිනියා පටිපදාය අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං.

තථාගතෙන භික්ඛවෙ, අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන බාරාණසියං ඉසිපතනෙ මිගදායෙ අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තිතං අප්පටිවත්තියං සමණෙන වා බ්‍රාහ්මණෙන වා දෙවෙන වා මාරෙන වා බ්‍රහ්මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්මිං,
යදිදං –
ඉමෙසං චතුන්නං අරියසච්චානං ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං.

“සෙවථ භික්ඛවෙ, සාරිපුත්ත මොග්ගල්ලානෙ’ භජථ භික්ඛවෙ, සාරිපුත්ත මොග්ගල්ලානෙ’. පණ්ඩිතා භික්ඛූ අනුග්ගාහකා සබ්‍රහ්මචාරීනං.
සෙය්‍යථාපි භික්ඛවෙ, ජනෙත්ති එවං සාරිපුත්තො’.
සෙය්‍යථාපි ජාතස්ස ආපාදෙතා එවං මොග්ගල්ලානො’.
සාරිපුත්තො භික්ඛවෙ, සොතාපත්තිඵලෙ විනෙති. මොග්ගල්ලානො උත්තමත්ථෙ විනෙති.
සාරිපුත්තො භික්ඛවෙ, පහොති චත්තාරි අරියසච්චානි විත්ථාරෙන ආචික්ඛිතුං දෙසෙතුං පඤ්ඤාපෙතුං පට්ඨපෙතුං විවරිතුං විභජිතුං උත්තානීකාතු”න්ති.
ඉදමවොච භගවා.
ඉදං වත්වාන සුගතො උට්ඨායාසනා විහාරං පාවිසි.

තත්‍ර ඛො ආයස්මා සාරිපුත්තො අචිරපක්කන්තස්ස භගවතො භික්ඛූ ආමන්තෙසි – ‘ආවුසො භික්ඛවො’ති.
‘ආවුසො’ති, ඛො තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස පච්චස්සොසුං.
ආයස්මා සාරිපුත්තො එතදවොච –
“තථාගතෙන ආවුසො, අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන බාරාණසියං ඉසිපතනෙ මිගදායෙ අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තිතං අප්පටිවත්තියං සමණෙන වා බ්‍රාහ්මණෙන වා දෙවෙන වා මාරෙන වා බ්‍රහ්මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්මිං,
යදිදං –
චතුන්නං අරියසච්චානං ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං.

කතමෙසං චතුන්නං?
දුක්ඛස්ස අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං,
දුක්ඛ සමුදයස්ස අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං,
දුක්ඛ නිරොධස්ස අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං,
දුක්ඛ නිරොධ ගාමිනියා පටිපදාය අරියසච්චස්ස ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්මං.

“කතමඤ්චාවුසො දුක්ඛං අරියසච්චං?
ජාතිපි දුක්ඛා, ජරාපි දුක්ඛා, මරණම්පි දුක්ඛං, සොක පරිදෙව දුක්ඛදොමනස්සුපායාසාපි දුක්ඛා, යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං. සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා දුක්ඛා”.

“කතමා චාවුසො ජාති?
යා තෙසං තෙසං සත්තානං තම්හි තම්හි සත්තනිකායෙ ජාති, සඤ්ජාති, ඔක්කන්ති, අභිනිබ්බත්ති, ඛන්ධානං පාතුභාවො, ආයතනානං පටිලාභො.
අයං වුච්චතාවුසො, ජාති”.

“කතමා චාවුසො ජරා?
යා තෙසං තෙසං සත්තානං තම්හි තම්හි සත්ත නිකායෙ ජරා ජීරණතා, ඛණ්ඩිච්චං, පාලිච්චං, වලිත්තචතා, ආයුනො සංහානි, ඉන්ද්‍රියානං පරිපාකො.
අයං වුච්චතාවුසො, ජරා”.

“කතමඤ්චාවුසො මරණං?
යා තෙසං තෙසං සත්තානං තම්හා තම්හා සත්තනිකායා චුති චවනතා භෙදො, අන්තරධානං, මච්චු මරණං, කාලංකිරියා, ඛන්ධානං භෙදො, කළේබරස්ස නික්ඛෙපො, ජීවිතින්ද්‍රියස්සුපච්ඡෙදො.
ඉදං වුච්චතාවුසො, මරණං”.

“කතමො චාවුසො සොකො?
යො ඛො ආවුසො, අඤ්ඤතරඤ්ඤතරෙන බ්‍යසනෙන සමන්නාගතස්ස, අඤ්ඤතරඤ්ඤතරෙන දුක්ඛධම්මෙන, ඵුට්ඨස්ස සොකො සොචනා, සොචිතත්තං අන්තො සොකො, අන්තොපරිසොකො.
අයං වුච්චතාවුසො, සොකො”.

“කතමො චාවුසො පරිදෙවො?
යො ඛො ආවුසො, අඤ්ඤතරඤ්ඤතරෙන බ්‍යසනෙන සමන්නාගතස්ස, අඤ්ඤතරඤ්ඤතරෙන දුක්ඛධම්මෙන, ඵුට්ඨස්ස ආදෙවො පරිදෙවො, ආදෙවනා පරිදෙවනා, ආදෙවිතත්තං පරිදෙවිතත්තං.
අයං වුච්චතාවුසො පරිදෙවො”.

“කතමඤ්චාවුසො දුක්ඛං?
යං ඛො ආවුසො, කායිකං දුක්ඛං, කායිකං අසාතං, කායසම්ඵස්සජං දුක්ඛං, අසාතං, වෙදයිතං.
ඉදං වුච්චතාවුසො, දුක්ඛං”.

“කතමඤ්චාවුසො දොමනස්සං?
යං ඛො ආවුසො, චෙතසිකං දුක්ඛං, චෙතසිකං අසාතං, මනොසම්ඵස්සජං දුක්ඛං, අසාතං, වෙදයිතං.
ඉදං වුච්චතාවුසො, දොමනස්සං”.

“කතමො චාවුසො උපායාසො?
යො ඛො ආවුසො, අඤ්ඤතරඤ්ඤතරෙන බ්‍යසනෙන සමන්නාගතස්ස, අඤ්ඤතරඤ්ඤතරෙන දුක්ඛධම්මෙන,
ඵුට්ඨස්ස ආයාසො, උපායාසො, ආයාසිතත්තං උපායාසිතත්තං.
අයං වුච්චතාවුසො, උපායාසො”.

“කතමඤ්චාවුසො යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං?
ජාතිධම්මානං ආවුසො, සත්තානං එවං ඉච්ඡා උප්පජ්ජති-
‘අහො වත මයං න ජාතිධම්මා අස්සාම, න ච වත නො ජාති ආගච්ඡෙය්‍යා’ති. න ඛො පනෙතං ඉච්ඡාය පත්තබ්බං.
ඉදම්පි යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං.

ජරාධම්මානං ආවුසො, සත්තානං එවං ඉච්ඡා උප්පජ්ජති-
‘අහො වත මයං න ජරාධම්මා අස්සාම, න ච වත නො ජරා ආගච්ඡෙය්‍යා’ති. න ඛො පනෙතං ඉච්ඡාය පත්තබ්බං.
ඉදම්පි යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං.

බ්‍යාධි ධම්මානං ආවුසො, සත්තානං එවං ඉච්ඡා උප්පජ්ජති-
‘අහො වත මයං න බ්‍යාධි ධම්මා අස්සාම, න ච වත නො බ්‍යාධි ආගච්ඡෙය්‍යා’ති. න ඛො පනෙතං ඉච්ඡාය පත්තබ්බං.
ඉදම්පි යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං.

මරණධම්මානං ආවුසො, සත්තානං එවං ඉච්ඡා උප්පජ්ජති-
‘අහො වත මයං න මරණධම්මා අස්සාම, න ච වත නො මරණං ආගච්ඡෙය්‍යා’ති.
න ඛො පනෙතං ඉච්ඡාය පත්තබ්බං.
ඉදම්පි යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං.

සොක පරිදෙව දුක්ඛ දොමනස්සුපායාස ධම්මානං ආවුසො, සත්තානං එවං ඉච්ඡා උප්පජ්ජති-
‘අහො වත මයං න සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාස ධම්මා අස්සාම, න ච වත නො සොකපරිදෙවදුක්ඛදොමනස්සුපායාසා ආගච්ඡෙය්‍යු’න්ති .
න ඛො පනෙතං ඉච්ඡාය පත්තබ්බං.
ඉදම්පි යම්පිච්ඡං න ලභති තම්පි දුක්ඛං.

කතමො චාවුසො, සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා දුක්ඛා? සෙය්‍යථිදං –
රූපුපාදානක්ඛන්ධො, වෙදනුපාදානක්ඛන්ධො, සඤ්ඤුපාදානක්ඛන්ධො, සඞ්ඛාරුපාදානක්ඛන්ධො, විඤ්ඤාණුපාදානක්ඛන්ධො.
ඉමෙ වුච්චන්තාවුසො, සංඛිත්තෙන පඤ්චුපාදානක්ඛන්ධා දුක්ඛා.

ඉදං වුච්චතාවුසො – දුක්ඛො අරියසච්චං”.

“කතමඤ්චාවුසො දුක්ඛසමුදයො අරියසච්චං?
යායං තණ්හා පොනොභවිකා නන්දිරාගසහගතා තත්‍රතත්‍රාභිනන්දිනී.
සෙය්‍යථිදං? –
කාමතණ්හා, භවතණ්හා, විභවතණ්හා,

ඉදං වුච්චතාවුසො දුක්ඛසමුදයො අරියසච්චං”.

“කතමඤ්චාවුසො, දුක්ඛනිරොධො අරියසච්චං?
යො තස්සායෙව තණ්හාය අසෙසවිරාගනිරොධො චාගො පටිනිස්සග්ගො මුත්ති අනාලයො.

ඉදං වුච්චතාවුසො දුක්ඛනිරොධො අරියසච්චං”.

“කතමඤ්චාවුසො, දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා අරියසච්චං? අයමෙව අරියො අට්ඨඞ්ගිකො මග්ගො.
සෙය්‍යථිදං?
සම්මා දිට්ඨි, සම්මා සඞ්කප්පො, සම්මා වාචා, සම්මා කම්මන්තො, සම්මා ආජීවො, සම්මා වායාමො, සම්මා සති, සම්මා සමාධි”.

“කතමාචාවුසො සම්මා දිට්ඨි?
යං ඛො ආවුසො දුක්ඛෙ ඤාණං, දුක්ඛසමුදයෙ ඤාණං, දුක්ඛනිරොධෙ ඤාණං, දුක්ඛනිරොධගාමිනියා පටිපදාය ඤාණං.
අයං වුච්චතාවුසො සම්මා දිට්ඨි”.

“කතමො චාවුසො සම්මා සඞ්කප්පො?
නෙක්ඛම්ම සඞ්කප්පො, අබ්‍යාපාද සඞ්කප්පො,
අවිහිංසා සඞ්කප්පො.
අයං වුච්චතාවුසො සම්මා සඞ්කප්පො”.

“කතමා චාවුසො, සම්මා වාචා?
මුසාවාදා වෙරමණී, පිසුණාය වාචා වෙරමණී,
ඵරුසාය වාචා වෙරමණී, සම්ඵප්පලාපා වෙරමණී.
අයං වුච්චතාවුසො සම්මාවාචා”.

“කතමො චාවුසො සම්මා කම්මන්තො?
පාණාතිපාතා වෙරමණී, අදින්නාදානා වෙරමණී,
කාමෙසුමිච්ඡාචාරා වෙරමණී.
අයං වුච්චතාවුසො සම්මා කම්මන්තො”.

“කතමො චාවුසො සම්මා ආජීවො?
ඉධාවුසො අරියසාවකො මිච්ඡා ආජීවං පහාය,
සම්මා ආජීවෙන ජීවිකං කප්පෙති.
අයං වුච්චතාවුසො සම්මා ආජීවො”.

“කතමො චාවුසො සම්මා වායාමො?
ඉධාවුසො භික්ඛු,
අනුප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං අනුප්පාදාය ඡන්දං ජනෙති වායමති විරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති,
උප්පන්නානං පාපකානං අකුසලානං ධම්මානං පහානාය ඡන්දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති,
අනුප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං උප්පාදාය ඡන්දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති,
උප්පන්නානං කුසලානං ධම්මානං ඨිතියා අසම්මොසාය භිය්‍යොභාවාය වෙපුල්ලාය භාවනාය පාරිපූරියා ඡන්දං ජනෙති වායමති වීරියං ආරභති චිත්තං පග්ගණ්හාති පදහති.
අයං වුච්චතාවුසො සම්මාවායාමො”.

“කතමා චාවුසො සම්මා සති?
ඉධාවුසො භික්ඛු,
කායෙ කායානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්ඣාදොමනස්සං,
වෙදනාසු වෙදනානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්ඣාදොමනස්සං,
චිත්තෙ චිත්තානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්ඣාදොමනස්සං,
ධම්මෙසු ධම්මානුපස්සී විහරති ආතාපී සම්පජානො සතිමා විනෙය්‍ය ලොකෙ අභිජ්ඣාදොමනස්සං,
අයං වුච්චතාවුසො සම්මාසති”.

“කතමො චාවුසො සම්මාසමාධි?
ඉධාවුසො භික්ඛු,
විවිච්චෙව කාමෙහි විවිච්ච අකුසලෙහි ධම්මෙහි සවිතක්කං සවිචාරං විවෙකජං පීතිසුඛං පඨමජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති,
විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චෙතසො එකොදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති,
පීතියා ච විරාගා උපෙක්ඛකො ච විහරති සතොචසම්පජානො සුඛංච කායෙන පටිසංවෙදෙති යංතං අරියා ආචික්ඛන්ති උපෙක්ඛඛො සතිමා සුඛ විහාරිති තතියජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති,
සුඛස්සච පහානා දුක්ඛස්සච පහානා පුබ්බෙව සොමනස්ස දොමනස්සානං අත්ථංගමා අදුක්ඛං අසුඛං උපෙක්ඛා සති පාරිසුද්ධිං චතුත්ථජ්ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති,
අයං වුච්චතාවුසො සම්මාසමාධි”.

ඉදං වුච්චතාවුසො, දුක්ඛනිරොධගාමිනී පටිපදා අරියසච්චං”.

“තථාගතෙන ආවුසො, අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන බාරාණසියං ඉසිපතනෙ මිගදායෙ අනුත්තරං ධම්මචක්කං පවත්තිතං අප්පටිවත්තියං සමණෙන වා බ්‍රාහ්මණෙන වා දෙවෙන වා
මාරෙන වා බ්‍රහ්මුනා වා කෙනචි වා ලොකස්මිං,
යදිදං –
ඉමෙසං චතුන්නං අරියසච්චානං ආචික්ඛනා දෙසනා පඤ්ඤාපනා පට්ඨපනා විවරණා විභජනා උත්තානීකම්ම”න්ති.

ඉදමවොච ආයස්මා සාරිපුත්තො, අත්තමනා තෙ භික්ඛූ ආයස්මතො සාරිපුත්තස්ස භාසිතං අභිනන්දුන්ති.