සංයුක්ත නිකායේ-නිදාන වග්ග පාළි-නිදාන සංයුක්තය-බුද්ධ වග්ගය- සත්වයා සසරෙහි ඇවිදීමට හේතුවන ආහාර වර්ග සතර, උපමා මගින් පැහැදිලි කර දෙන අනුශාසනාව ඇතුලත් සූත්රය බව සිහි තබා ගන්න.
එවං මෙ සුතං
එකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජෙතවනෙ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමෙ. තත්ර ඛො භගවා භික්ඛූ ආමන්තෙසි – “භික්ඛවො”ති. ‘භදන්තෙ’ති, තෙ භික්ඛූ භගවතො පච්චස්සොසුං.
භගවා එතදවොච-
“චත්තාරොමෙ භික්ඛවෙ, ආහාරා භූතානං වා සත්තානං ඨිතියා සම්භවෙසීනං වා අනුග්ගහාය.
කතමෙ චත්තාරො?
කබළීකාරො ආහාරො ඔළාරිකො වා සුඛුමො වා
ඵස්සො දුතියො
මනොසඤ්චෙතනා තතියා
විඤ්ඤාණං චතුත්ථං.
ඉමෙ ඛො භික්ඛවෙ, චත්තාරො ආහාරා භූතානං වා සත්තානං ඨිතියා සම්භවෙසීනං වා අනුග්ගහාය”.
“කථඤ්ච භික්ඛවෙ, කබළීකාරො ආහාරො දට්ඨබ්බො?
සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ, ද්වෙ ජයම්පතිකා පරිත්තං සම්බලං ආදාය කන්තාරමග්ගං පටිපජ්ජෙය්යුං. තෙසමස්ස එකපුත්තකො පියො මනාපො. අථ ඛො තෙසං භික්ඛවෙ, ද්වින්නං ජයම්පතිකානං කන්තාරගතානං යා පරිත්තා සම්බලමත්තා, සා පරික්ඛයං පරියාදානං ගච්ඡෙය්ය. සියා ච නෙසං කන්තාරාවසෙසො අනතිණ්ණො. අථ ඛො තෙසං භික්ඛවෙ, ද්වින්නං ජයම්පතිකානං එවමස්ස, ‘අම්හාකං ඛො යා පරියාදින්නා සම්බලමත්තා සා පරික්ඛීණා පරියාදින්නා. අත්ථි චායං කන්තාරාවසෙසො අනිත්ථිණ්ණො. යංනූන මයං ඉමං එකපුත්තකං පියං මනාපං වධිත්වා වල්ලූරඤ්ච සොණ්ඩිකඤ්ච කරිත්වා පුත්තමංසානි ඛාදන්තා එවං තං කන්තාරාවසෙසං නිත්ථරෙය්යාම, මා සබ්බෙව තයො විනස්සිම්හා’ති.
අථ ඛො තෙ භික්ඛවෙ, ද්වෙ ජයම්පතිකා තං එකපුත්තකං පියං මනාපං වධිත්වා වල්ලූරඤ්ච සොණ්ඩිකඤ්ච කරිත්වා පුත්තමංසානි ඛාදන්තා එවං තං කන්තාරාවසෙසං නිත්ථරෙය්යුං. තෙ පුත්තමංසානි චෙව ඛාදෙය්යුං, උරෙ ච පටිපිසෙය්යුං, ‘කහං එකපුත්තක, කහං එකපුත්තකා’ති.
“තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, අපි නු තෙ දවාය වා ආහාරං ආහාරෙය්යුං, මදාය වා ආහාරං ආහාරෙය්යුං, මණ්ඩනාය වා ආහාරං ආහාරෙය්යුං, විභූසනාය වා ආහාරං ආහාරෙය්යු”න්ති?
“නො හෙතං, භන්තෙ”.
“නනු තෙ භික්ඛවෙ, යාවදෙව කන්තාරස්ස නිත්ථරණත්ථාය ආහාරං ආහාරෙය්යු”න්ති?
“එවං භන්තෙ”.
“එවමෙව ඛ්වාහං භික්ඛවෙ, කබළීකාරො ආහාරො දට්ඨබ්බො”ති වදාමි.
කබළීකාරෙ භික්ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්ඤාතෙ පඤ්චකාමගුණිකො රාගො පරිඤ්ඤාතො හොති. පඤ්චකාමගුණිකෙ රාගෙ පරිඤ්ඤාතෙ නත්ථි තං සංයොජනං යෙන සංයොජනෙන සංයුත්තො අරියසාවකො පුන ඉමං ලොකං ආගච්ඡෙය්ය.
“කථඤ්ච භික්ඛවෙ, ඵස්සාහාරො දට්ඨබ්බො?
සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ, ගාවී නිච්චම්මා කුඩ්ඩඤ්චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය. යෙ කුඩ්ඩනිස්සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්යුං. රුක්ඛං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය, යෙ රුක්ඛනිස්සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්යුං. උදකං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය, යෙ උදකනිස්සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්යුං. ආකාසං චෙ නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය, යෙ ආකාසනිස්සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්යුං. යං යදෙව හි සා භික්ඛවෙ, ගාවී නිච්චම්මා නිස්සාය තිට්ඨෙය්ය, යෙ තන්නිස්සිතා පාණා තෙ නං ඛාදෙය්යුං.
එවමෙව ඛ්වාහං භික්ඛවෙ, “ඵස්සාහාරො දට්ඨබ්බො”ති වදාමි.
ඵස්සෙ භික්ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්ඤාතෙ තිස්සො වෙදනා පරිඤ්ඤාතා හොන්ති. තීසු වෙදනාසු පරිඤ්ඤාතාසු අරියසාවකස්ස නත්ථි කිඤ්චි උත්තරිං කරණීයන්ති වදාමි.
“කථඤ්ච භික්ඛවෙ, මනොසඤ්චෙතනාහාරො දට්ඨබ්බො?
සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ, අඞ්ගාරකාසු සාධිකපොරිසා පුණ්ණා අඞ්ගාරානං වීතච්චිකානං වීතධූමානං. අථ පුරිසො ආගච්ඡෙය්ය ජීවිතුකාමො අමරිතුකාමො සුඛකාමො දුක්ඛප්පටිකූලො. තමෙනං ද්වෙ බලවන්තො පුරිසා නානා බාහාසු ගහෙත්වා තං අඞ්ගාරකාසුං උපකඩ්ඪෙය්යුං.
අථ ඛො භික්ඛවෙ, තස්ස පුරිසස්ස ආරකාවස්ස චෙතනා ආරකා පත්ථනා ආරකා පණිධි.
තං කිස්ස හෙතු? එවඤ්හි භික්ඛවෙ, තස්ස පුරිසස්ස හොති, ‘ඉමං චාහං අඞ්ගාරකාසුං පපතිස්සාමි, තතොනිදානං මරණං වා නිගච්ඡාමි මරණමත්තං වා දුක්ඛ’න්ති.
එවමෙව ඛ්වාහං භික්ඛවෙ, ‘මනොසඤ්චෙතනාහාරො දට්ඨබ්බො’ති වදාමි.
මනොසඤ්චෙතනාය භික්ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්ඤාතෙ තිස්සො තණ්හා පරිඤ්ඤාතා හොන්ති. තීසු තණ්හාසු පරිඤ්ඤාතාසු අරියසාවකස්ස නත්ථි කිඤ්චි උත්තරිං කරණීයන්ති වදාමි.
“කථඤ්ච භික්ඛවෙ, විඤ්ඤාණාහාරො දට්ඨබ්බො?
සෙය්යථාපි භික්ඛවෙ, චොරං ආගුචාරිං ගහෙත්වා රඤ්ඤො දස්සෙය්යුං, ‘අයං තෙ, දෙව චොරො ආගුචාරී, ඉමස්ස යං ඉච්ඡසි තං දණ්ඩං පණෙහී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්ය, ‘ගච්ඡථ භො, ඉමං පුරිසං පුබ්බණ්හසමයං සත්තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං පුබ්බණ්හසමයං සත්තිසතෙන හනෙය්යුං. අථ රාජා මජ්ඣන්හිකසමයං එවං වදෙය්ය, ‘අම්භො, කථං සො පුරිසො’ති? ‘තථෙව, දෙව ජීවතී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්ය, ‘ගච්ඡථ භො, තං පුරිසං මජ්ඣන්හිකසමයං සත්තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං මජ්ඣන්හිකසමයං සත්තිසතෙන හනෙය්යුං. අථ රාජා සායණ්හසමයං එවං වදෙය්ය, ‘අම්භො, කථං සො පුරිසො’ති? ‘තථෙව, දෙව ජීවතී’ති. තමෙනං රාජා එවං වදෙය්ය, ‘ගච්ඡථ භො, තං පුරිසං සායණ්හසමයං සත්තිසතෙන හනථා’ති. තමෙනං සායණ්හසමයං සත්තිසතෙන හනෙය්යුං. තං කිං මඤ්ඤථ භික්ඛවෙ, අපි නු සො පුරිසො දිවසං තීහි සත්තිසතෙහි හඤ්ඤමානො තතොනිදානං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදියෙථා”ති?
“එකිස්සාපි, භන්තෙ, සත්තියා හඤ්ඤමානො තතොනිදානං දුක්ඛං දොමනස්සං පටිසංවෙදියෙථ, කො පන වාදො තීහි සත්තිසතෙහි හඤ්ඤමානො”ති!
“එවමෙව ඛ්වාහං භික්ඛවෙ, විඤ්ඤාණාහාරො දට්ඨබ්බොති වදාමි.
විඤ්ඤාණෙ භික්ඛවෙ, ආහාරෙ පරිඤ්ඤාතෙ නාමරූපං පරිඤ්ඤාතං හොති, නාමරූපෙ පරිඤ්ඤාතෙ අරියසාවකස්ස නත්ථි කිඤ්චි උත්තරිකරණීයන්ති වදාමී”ති.
Aaryasathya 