ප්‍රවර්ග
මජ්ඣිම නිකාය

රට්ඨපාල සූත්‍රය

මේ සූත්‍රය මජ්ඣිම නිකායේ-මජ්ඣිමපණ්ණාස පාළි-රාජ වග්ගය- රට්ඨපාල මහා රහතන් වහන්සේ තම උපන් ගමට පැමිණි අවස්ථාවේ සිදුවූ සිද්ධීන් ඇතුලත් වන සූත්‍රයේ කොටසක් බව සිහි තබාගන්න.

අථ ඛො ආයස්මා රට්ඨපාලො භුත්තාවී ඔනීතපත්තපාණී ඨිතකොව ඉමා ගාථා අභාසි –

“පස්ස චිත්තීකතං බිම්බං
අරුකායං සමුස්සිතං
ආතුරං බහුසඞ්කප්පං
යස්ස නත්ථි ධුවං ඨිති

පස්ස චිත්තීකතං රූපං
මණිනා කුණ්ඩලෙන ච
අට්ඨි තචෙන ඔනද්ධං
සහ වත්ථෙභි සොභති

අලත්තකකතා පාදා
මුඛං චුණ්ණකමක්ඛිතං
අලං බාලස්ස මොහාය
නො ච පාරගවෙසිනො

අට්ඨපාදකතා කෙසා
නෙත්තා අඤ්ජනමක්ඛිතා
අලං බාලස්ස මොහාය
නො ච පාරගවෙසිනො

අඤ්ජනීවණ්ණවා චිත්තා
පූතිකායො අලඞ්කතො
අලං බාලස්ස මොහාය
නො ච පාරගවෙසිනො.

ඔදහි මිගවො පාසං
නාසදා වාකරං මිගො
භුත්වා නිවාපං ගච්ඡාමි
කන්දන්තෙ මිගබන්ධකෙ”ති.

අථ ඛො ආයස්මා රට්ඨපාලො ඨිතකොව ඉමා ගාථා භාසිත්වා යෙන රඤ්ඤො කොරබ්‍යස්ස මිගචීරං තෙනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා අඤ්ඤතරස්මිං රුක්ඛමූලෙ දිවාවිහාරං නිසීදි.

රාජා කොරබ්‍යොන උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා රට්ඨපාලෙන සද්ධිං සම්මොදි. සම්මොදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරෙත්වා එකමන්තං අට්ඨාසි. එකමන්තං ඨිතො ඛො රාජා කොරබ්‍යො ආයස්මන්තං රට්ඨපාලං එතදවොච.

චත්තාරිමානි, භො රට්ඨපාල, පාරිජුඤ්ඤානි යෙහි පාරිජුඤ්ඤෙහි සමන්නාගතා ඉධෙකච්චෙ කෙසමස්සුං ඔහාරෙත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදෙත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජන්ති.
කතමානි චත්තාරි?
ජරාපාරිජුඤ්ඤං,
බ්‍යාධිපාරිජුඤ්ඤං,
භොගපාරිජුඤ්ඤං,
ඤාතිපාරිජුඤ්ඤං.
තානි භොතො රට්ඨපාලස්ස නත්ථි. කිං භවං රට්ඨපාලො ඤත්වා වා දිස්වා වා සුත්වා වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො”ති?

“අත්ථි ඛො මහාරාජ, තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන චත්තාරො ධම්මුද්දෙසා උද්දිට්ඨා,
යෙ අහං ඤත්වා ච දිස්වා ච සුත්වා ච අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො.

කතමෙ චත්තාරො?

1. උපනිය්‍යති ලොකො අද්ධුවො’ති ඛො මහාරාජ, තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන පඨමො ධම්මුද්දෙසො උද්දිට්ඨො, යමහං ඤත්වා ච දිස්වා සුත්වා ච අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො.

2. අතාණො ලොකො අනභිස්සරො’ති ඛො මහාරාජ, තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන දුතියො ධම්මුද්දෙසො උද්දිට්ඨො, යමහං ඤත්වා ච දිස්වා සුත්වා ච අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො.

3. අස්සකො ලොකො සබ්බං පහාය ගමනීය’න්ති ඛො මහාරාජ, තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන තතියො ධම්මුද්දෙසො උද්දිට්ඨො, යමහං ඤත්වා ච දිස්වා සුත්වා ච අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො.

4. ඌනො ලොකො අතිත්තො තණ්හාදාසො’ති ඛො මහාරාජ, තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන චතුත්ථො ධම්මුද්දෙසො උද්දිට්ඨො, යමහං ඤත්වා ච දිස්වා සුත්වා ච අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො.

ඉමෙ ඛො මහාරාජ, තෙන භගවතා ජානතා පස්සතා අරහතා සම්මාසම්බුද්ධෙන චත්තාරො ධම්මුද්දෙසා උද්දිට්ඨා, යෙ අහං ඤත්වා ච දිස්වා සුත්වා ච අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතො”ති.

ඉදමවොච ආයස්මා රට්ඨපාලො. ඉදං වත්වා අථාපරං එතදවොච-

“පස්සාමි ලොකෙ සධනෙ මනුස්සෙ
ලද්ධාන විත්තං න දදන්ති මොහා
ලුද්ධා ධනං සන්නිචයං කරොන්ති
භිය්‍යොව කාමෙ අභිපත්ථයන්ති”

“රාජා පසය්හා පථවිං විජිත්වා
සසාගරන්තං මහිමා වසන්තො
ඔරං සමුද්දස්ස අතිත්තරූපො
පාරං සමුද්දස්සපි පත්ථයෙථ”

“රාජා ච අඤ්ඤෙ ච බහූ මනුස්සා
අවීතතණ්හා මරණං උපෙන්ති
ඌනාව හුත්වාන ජහන්ති දෙහං
කාමෙහි ලොකම්හි න හත්ථි තිත්ති”

“කන්දන්ති නං ඤාතී පකිරිය කෙසෙ
අහොවතා නො අමරාති චාහු
වත්ථෙන නං පාරුතං නීහරිත්වා
චිතං සමාදාය තතොඩහන්ති”

“සො ඩය්හති සූලෙහි තුජ්ජමානො
එකෙන වත්ථෙන පහාය භොගෙ
න මීයමානස්ස භවන්ති තාණා
ඤාතීධ මිත්තා අථ වා සහායා”

දායාදකා තස්ස ධනං හරන්ති
සත්තො පන ගච්ඡති යෙන කම්මං
න මීයමානං ධනමන්වෙති කිඤ්චි
පුත්තා ච දාරා ච ධනඤ්ච රට්ඨං

“න දීඝමායුං ලභතෙ ධනෙන
න චාපි විත්තෙන ජරං විහන්ති
අප්පං හිදං ජීවිතමාහු ධීරා
අසස්සතං විප්පරිණාමධම්මං”

“අඩ්ඪා දලිද්දා ච ඵුසන්ති ඵස්සං
බාලො ච ධීරො ච තථෙව ඵුට්ඨො
බාලො ච බාල්‍යා වධිතොව සෙති
ධීරො ච න වෙධති ඵස්සඵුට්ඨො”

“තස්මා හි පඤ්ඤාව ධනෙන සෙය්‍යො
යාය වොසානං ඉධාධිගච්ඡති
අබ්‍යොසිතත්තා හි භවාභවෙසු
පාපානි කම්මානි කරොන්ති මොහා”

“උපෙති ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං
සංසාරමාපජ්ජ පරම්පරාය
තස්සප්පපඤ්ඤො අභිසද්දහන්තො
උපෙති ගබ්භඤ්ච පරඤ්ච ලොකං”

“චොරො යථා සන්ධිමුඛෙ ගහිතො
සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො
එවං පජා පෙච්ච පරම්හි ලොකෙ
සකම්මුනා හඤ්ඤති පාපධම්මො”

“කාමාහි චිත්‍රා මධුරා මනොරමා
විරූපරූපෙන මථෙන්ති චිත්තං
ආදීනවං කාමගුණෙසු දිස්වා
තස්මා අහං පබ්බජිතොම්හි රාජ”

“දුමප්ඵලානෙව පතන්ති මාණවා
දහරා ච වුඩ්ඪා ච සරීරභෙදා
එතං විදිත්වා පබ්බජිතොම්හි රාජ
අපණ්ණකං සාමඤ්ඤමෙව සෙය්‍යො”ති.