දීඝනිකාය- මහා වග්ගපාළි – දුකින් මිදීමට අවශ්ය වන කෙනෙකු සිහිය පිහිටුවා ගතයුතු සතර ආකාරය ගැන බුදුන් වහන්සේ විසින් වදාළ දේශනාව
මා විසින් මෙසේ අසන ලදී. එක් සමයක භාග්යවතුන් වහන්සේ, කර්මාන්තයන් ආශ්රය කරගෙන ජීවිකාව පවත්වාගෙන යනවා යයි ප්රසිද්ධ කුරු රටෙහි, නියම් ගමක වාසය කළ සේක.
දිනක් භාග්යවතුන් වහන්සේ මහණුන් අමතා “මහණෙනි” යයි ආමන්ත්රණය කල විට “එහෙමයි ස්වාමීනී” යයි භික්ෂූන් පිළිතුරු දුන්හ.
එවිට බුදුන් වහන්සේ මෙබඳු ආකාරයට වදාළ සේක.
“මහණෙනි, මේ සසර පුරා දුක් සහිත මාර්ගයක ඇවිද යාම ස්වභාවය කොට ගත් සත්වයාට ඉන් මිදී, ශෝක-පරිදේව ඉක්මවන, කායික-මානසික දුක-අසන්තෝෂය-අසහනය-පීඩාව නැතිකරන, උතුම් වූ නිර්වාණයට හෙවත් සංසිඳීමට පත්වීම සඳහා ඇති එකම මාර්ගය කවරක්ද යත්,
ඒ සතර ආකාරයකට තම සිහිය පිහිටුවා ගැනීමයි.
මොනවාද ඒ සතර?
මහණෙනි, ඒ සතර ආකාරයට තම සිහිය පිහිටුවා ගැනීම යනු,
- තමන් තුල පවතින දැඩි ලෝභය හා ද්වේශය දුරු කිරීම සඳහා කෙලෙස් තවන වීර්යය ඇතිව, තමන්ගේ කය දෙස නුවණින් බලමින්, නුවණින් විමසමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ඒ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කර ගැනීම.
- තමන් තුල පවතින දැඩි ලෝභය හා ද්වේශය දුරු කිරීම සඳහා කෙලෙස් තවන වීර්යය ඇතිව, තමන්ට පෙනෙන- ඇසෙන- දැනෙන- සිහිවෙන- ආකාරය හෙවත් වේදනා දෙස නුවණින් බලමින්, නුවණින් විමසමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ඒ වේදනා වල යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කර ගැනීම.
- තමන් තුල පවතින දැඩි ලෝභය හා ද්වේශය දුරු කිරීම සඳහා කෙලෙස් තවන වීර්යය ඇතිව, තමන්ගේ සිත දෙස නුවණින් බලමින්, නුවණින් විමසමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ඒ සිතේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කර ගැනීම.
- තමන් තුල පවතින දැඩි ලෝභය හා ද්වේශය දුරු කිරීම සඳහා කෙලෙස් තවන වීර්යය ඇතිව, තමන් තුල පවතින ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින්, නුවණින් විමසමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ඒ පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කර ගැනීම යන සතර ආකාර අවබෝධය ලබාගැනීම සඳහා තම සිහිය පිහිටුවා ගනිමින් හික්මීම වේ”.
කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම
කෙසේද මහණෙනි, කයේ කය අනුව බලමින් නුවණින් අවබෝධ කර ගන්නේ?
නිශ්ශබ්ද පරිසරයකට හෝ වන අරණක ගසක් මුලකට හෝ හුදකලා වීමට හැකි පරිසරයකට හෝ ගොස්, නොසැලෙන අධිෂ්ඨානයක් ඇතිව මනා සිහිය එළඹවාගෙන කකුල් දෙක ගොතා සිටින ආකාරයට පහසුවෙන් සකස් කර ගෙන, ශරීරය කෙලින් සිටින සේ හිඳ ගන්න.
ආශ්වාස ප්රාශ්වාසය දෙස නුවණින් දකිමින් කයේ යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගැනීම
ශරීරය පහසුවෙන් සකස්කරගත් පසු ආශ්වාස-ප්රශ්වාසය දෙසට සිහිය යොමුකර ඒ දෙස නුවණින් දකින්නට පටන්ගන්න. එවිට ඔබට හැකිවෙනවා,
• දීර්ඝ හුස්මක් ඇතුළු වූ විට දීර්ඝ හුස්මක් ඇතුළු වූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්න.
• දීර්ඝ හුස්මක් පිටවන විට දීර්ඝ හුස්මක් පිට වූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්න.
• කෙටි හුස්මක් ඇතුළු වූ විට කෙටි හුස්මක් ඇතුළු වූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්න.
• කෙටි හුස්මක් පිටවන විට කෙටි හුස්මක් පිට වූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්න.
• මුළු කයේම(ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය) හට ගැනීම මේ ආශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
• මුළු කයේම(ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය) වැය වීම ප්රශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
• කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මයයි” ලෙස උපාදානය කරගැනීමෙන් භයානක දුක් හටගන්නා ආකාරය ආශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
• කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මයයි” ලෙස උපාදානය කර නොගැනීමෙන් දුක නිරුද්ධ වන ආකාරය ප්රශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
මහණෙනි, ලී ඉරමින් සිටින දක්ෂ වඩුවෙක් හෝ ඔහුගේ අතවැසියෙක් දෙස බලා සිටින වෙනත් කෙනෙක්, ඒ කියත දීර්ඝව ඇදෙන විට එය දීර්ඝ ඇදීමක් ලෙසත්, කෙටි ඇදීමක් සිදුවෙන විට එය කෙටි ඇදීමක් ලෙසත්, හඳුනාගන්නේ යම් සේද,
තමන්ගේ කයේ සිදුවන මේ ආශ්වාසය-ප්රශ්වාසය දෙසද සිහිය යොමුකර,
• දීර්ඝ ආශ්වාසයක් ඇති වන විට එය දීර්ඝ ආශ්වාසයක් බව ද,
දීර්ඝ ප්රශ්වාසයක් ඇති වන විට එය දීර්ඝ ප්රශ්වාසයක් බව ද,
කෙටි ආශ්වාසයක් ඇති වන විට එය කෙටි ආශ්වාසයක් බව ද,
කෙටි ප්රශ්වාසයක් ඇති වන විට එය කෙටි ප්රශ්වාසයක් බව ද,
විශේෂයෙන් දැනගන්නා තරමටම සිත එකඟ කරගනිමින්,
ඒ ස්වභාවය දෙස නුවණින් දකිමින් තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගැනීමට වීර්යය කරන්න.
• මුළු කයේම (ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය) හට ගැනීම මේ ආශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
• මුළු කයේම (ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය) වැය වීම ප්රශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
• කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මයයි” ලෙස උපාදානය කරගැනීමෙන් භයානක දුක් හටගන්නා ආකාරය ආශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
• කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මයයි” ලෙස උපාදානය කර නොගැනීමෙන්, දුක නිරුද්ධ වන ආකාරය ප්රශ්වාසය හා සසඳමින් නුවණින් ගලපා බලමින් මෙනෙහි කරමින් හික්මෙන්න.
එලෙස මේ කය යනු තමා නොවන බව අවබෝධ කර ගැනීමට හැකි වුවාට පසු, එතැන් පටන් මුළු කයේම යථා ස්වභාවය අවබෝධ කර ගැනීමට උත්සාහ කරන්න.
“මම කැමති ආකාරයට නොපවතිමින් දිරමින්, නොයෙකුත් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වෙමින්, මා හට දුක ඇතිකරන, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නැතිවී යන අස්ථිර ස්වභාවයක් සහිත
මේ ඇස මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ!” යන්න නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
“මම කැමති ආකාරයට නොපවතිමින් දිරමින්, නොයෙකුත් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වෙමින්, මා හට දුක ඇතිකරන, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නැතිවී යන අස්ථිර ස්වභාවයක් සහිත
මේ කණ මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ!” යන්න නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
“මම කැමති ආකාරයට නොපවතිමින් දිරමින්, නොයෙකුත් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වෙමින්, මා හට දුක ඇතිකරන, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නැතිවී යන අස්ථිර ස්වභාවයක් සහිත
මේ නාසය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ!” යන්න නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
“මම කැමති ආකාරයට නොපවතිමින් දිරමින්, නොයෙකුත් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වෙමින්, මා හට දුක ඇතිකරන, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නැතිවී යන අස්ථිර ස්වභාවයක් සහිත
මේ දිව මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ!” යන්න නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
“මම කැමති ආකාරයට නොපවතිමින් දිරමින්, නොයෙකුත් ලෙඩ රෝග වලට ගොදුරු වෙමින්, මා හට දුක ඇතිකරන, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නැතිවී යන අස්ථිර ස්වභාවයක් සහිත
මේ ශරීරය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ!” යන්න නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
එවිට තමන් තුල විශාල සැහැල්ලුවක්, ප්රබෝධයක්, සංසිඳීමක ආරම්භයක්, ඇතිව තව තවත් සිත එකඟ කර ගනිමින් ආශ්වාස-ප්රශ්වාස ක්රියාවලියේ හික්මීමට හැකියාව ලැබෙනු ඇති.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
ඉරියාපථ භාවනා කොටස
කයේ ඉරියව් සිදුවෙන ආකාරය ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම
නැවතත් මහණෙනි,
• ඇවිදින විට කයෙහි ඇවිදීම සිදුවෙන ආකාරය කෙරෙහි සිහිය යොමු කරමින් නුවණින් දකින්න.
• නැවතී සිටින විට කයෙහි නැවතී සිටින ආකාරය කෙරෙහි සිහිය යොමු කරමින් නුවණින් දකින්න.
• වාඩිවී සිටින කයෙහි වාඩිවී සිටින ආකාරය කෙරෙහි සිහිය යොමු කරමින් නුවණින් දකින්න.
• නිදාගැනීමට හාන්සි වී සිටින කයෙහි හාන්සි වී සිටින ආකාරය කෙරෙහි සිහිය යොමු කරමින් නුවණින් දකින්න.
ඒ ඒ අවස්ථාවේ ඒ කයෙහි ක්රියාකාරිත්වය සිදුවන ආකාරයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගන්න.
එවිට ඔබට වැටහේවි, ඒ සියලු ඉරියව් පැවැත්වීම සිදුකරන්නේ ඒ කය විසින්ම බව.
ඒවා ඒ කයේ චලනයන් බව.
ඔබ විසින් නියෝගය දුන් පසු ඇවිදීම, වාඩිවීම, නැවතීම, හාන්සිවීම වැනි මේ සියලු ඉරියව් අනුව කය චලනයන් සිදුකරන බව හොඳින් නුවණින් ගලපා බැලුවහොත් ඔබට වැටහෙනු ඇත.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
සම්පජඤ්ඤ භාවනා කොටස
මනා ප්රඥාවෙන් කය පවත්වාගත යුතු ආකාරය නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම
නැවත තවත් ආකාරයට බලනවා නම් මහණෙනි,
මෙතෙක් කාලයක් මම යයි කියාගත් ළදරු-බාල-තරුණ-වැඩිහිටි-ඒ ඒ වයස් ඉකුත්වීමත් සමග ගෙවී ගිය, විපරිණාමයට පත්වූ මේ කය ගැන මනා ප්රඥාවෙන් යුතුව නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
අතීතයේ මම හෝ මගේ හෝ ලෙස මේ කය උපාදානය කරගෙන දුක උරුම කරගත් ආකාරයත්, වර්තමානයේ ඒ උපාදානයෙන් ක්රම ක්රමයෙන් මිදෙන විට, එයට අනුව දුක තුනී වෙන ආකාරයත් ගැන මනා ප්රඥාවෙන් යුතුව නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
මේ කය “මමය, මගේය” ලෙස උපාදානය කරගත් අතීතයේ ඇතිවූ නොසංසිඳීම-පීඩාව-හැකිලීම, සහ ඒ අවිද්යාවෙන් බැහැරවූ විට ඇතිවන සැහැල්ලුව-පිබිදීම ගැන මනා ප්රඥාවෙන් යුතුව නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
සඟල සිවුර-පාත්ර දැරීමේදී, ගිහියෙක් නම් වස්ත්ර දැරීමේදී, ඒවා පරිහරණය කරන්නේ මේ කය උෂ්ණයෙන්-ශීතලෙන්-මැසි මදුරුවන්ගෙන්-ආරක්ෂා වීමටත්, රහස්ය තැන වසා ගැනීමටත්ය, යන අවබෝධයෙන් ඒවාට තණ්හාවෙන් නොඇලී, මනා ප්රඥාවෙන් යුතුව සිහියෙන් පරිහරණය කරන්න.
ආහාර පාන ගන්නා විට ඒවායේ රස බලන විට, මේ ආහාර පරිබෝග කරන්නේ මේ කයේ පැවැත්ම ආරක්ෂා කරගැනීම-යැපීම-බඩගිනි නැසීම- පිණිස මිස කය අලංකාරය පිණිස හෝ කය සැරසීම පිණිස හෝ කයේ ශක්තිය වැඩිකරගැනීම පිණිස නොවන බව නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, තෘෂ්ණා-දෘෂ්ටින් ආශ්රය නොකරමින් ලද දේ සිහියෙන් පරිභෝජනය කරන්න.
මල මුත්රා කිරීම සිදුකරන විට, එයද තමන් කැමති ආකාරයට හෝ තමන්ට කැමති වෙලාවට හෝ සිදුකල නොහැකි, කය විසින් සිදුකරන ක්රියාවලියක් බව අවබෝධ කරගනිමින්, මේ කය යනු තමාගෙන් බාහිර දෙයක් බව තව දුරටත් නුවණින් අවබෝධ කර ගනිමින් ඒ කාර්යයේද සිහියෙන් හික්මෙන්න.
මෙසේ හික්මෙමින්, එකතැන නැවතී සිටින වෙලාවටද, වාඩි වී සිටින වෙලාවටද, නිදාගැනීමට ගොස් යම් තාක් කාලයක් නිදි නැතිව සිටින කාලයේදීද, කතාකරමින් සිටින අවස්ථාවලදීද, නිශ්ශබ්දව සිටින අවස්ථාවලදීද, යන සෑම මොහොතකදීම මනා ප්රඥාවෙන් යුතුව වාසය කරන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
පටිකූල මනසිකාර භාවනා කොටස
කයෙහි පිළිකුල් සහගත බව මෙනෙහි කරමින් එහි යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම
නැවතත් මහණෙනි,
තමන්ගේ කයේ උඩ සිට පාද පතුල තෙක්, නැවත යට සිට හිස් මුදුනේ කේෂාන්තය තෙක් මුළුමනින්ම පිරී ඇති නානාප්රකාර අපිරිසිදු වූ කොටස් දෙස නුවණින් බලන්න.
මේ කය යනු කෙස්, ලොම්, නියපොතු, දත්, සම, මස්, නහර, ඇට, ඇට මිදුළු, වකුගඩු, හෘදය, අක්මාව, පෙනහල්ල, ප්ලීහාව, හෘදය වස්තුවට පිටින් තිබෙන පපුමස, මහා බඩවැල, කුඩා බඩවැල, ආමාශයෙහි නො පැසුණු ආහාර, අසූචි, පිත, සෙම, පිරුණු රතු ලේ, ඩහදිය, මේද තෙල, බලය පවත්වන කඳුලු, කෙල, සොටු, හැරව, මුත්ර යනාදී අපිරිසිදු කොටස් වලින්, පිරී ඇති එකක් බව සිහි කරන්න.
යම් සේද යත් මහණෙනි, දෙපැත්තේ කට දෙකෙන්ම දුඟද හමන කුණු වැගිරෙන ධාන්ය මල්ලක් තුල ඇති නොයෙක් වර්ගයේ ධාන්ය, වෙන් වෙන් වශයෙන් මේ ඇල් වී, මේ වී, මේ මුං, මේ මෑ, මේ තල, මේ සහල්, යනුවෙන් හඳුනාගන්නවා සේ,
තමන්ගේ කයේ උඩ සිට පාද තලය දක්වා ඇති, පහල සිට හිස් මුදුනේ කේෂාන්තය දක්වා පිරී ඇති මේ නානාප්රකාර අපිරිසිදු කොටස් කෙස්, ලොම්, නියපොතු, දත්, සම, මස්, නහර, ඇට, ඇට මිදුළු, වකුගඩු, හෘදය, අක්මාව, පෙනහල්ල, ප්ලීහාව, හෘදය වස්තුවට පිටින් තිබෙන පපුමස, මහා බඩවැල, කුඩා බඩවැල, ආමාශයෙහි නො පැසුණු ආහාර, අසූචි, පිත, සෙම, පිරුණු රතු ලේ, ඩහදිය, මේද තෙල, බලය පවත්වන කඳුලු, කෙල, සොටු, හැරව, මුත්ර යනාදී ලෙස එකින් එක හඳුනාගනිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, මේ තමන්ගේ කය කෙරෙහි හෝ අන්යන්ගේ කය කෙරෙහි ඇති රාගය දුරුකරමින්, ඒවා කෙරෙහි මෙතෙක් යම් උපාදානයක් තිබුණේ නම් ඒවා අත්හැරීම කලයුතු බව නුවණින් අවබෝධ කරගැනීමට වීර්යය කරන්න. නැවත අනාගතයේදී එවැනි උපාදානයන් ඇතිකල හැකි හේතුද, නිරුද්ධ වී
ඇත්දැයි සිහියෙන් සිටිමින්, නුවණින් විමසමින්, වාසය කරන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
ධාතු මනසිකාර භාවනා කොටස
ස්වභාව ධර්මයේ කොටස් හා සසඳමින් කය නිමවී ඇති ආකාරයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම
නැවතත් මහණෙනි, තමන්ගේ කය නිමවී ඇති සියලු කොටස් වල මූලික ස්වභාවය ගැන නුවණින් ගලපා බලන්න.
ගව ගාතකයෙක් හෝ ඔහුගේ අතවැසියෙක් මහා මාර්ගයක ඇති සතර මං හන්දියක වාඩිවී ඒ ඔවුන් විසින් මරණ ලද ගවයාගේ කොටස් වෙන්කරනවා සේ තමන්ගේ කයද සමන්විත වී ඇති කොටස්, ඝන- ද්රව- වායු- උෂ්ණ- ලෙස වෙන් කර හඳුනාගන්න.
ඒ ඝන කොටස් පඨවි කොටස් ලෙසත්, ද්රව කොටස් අපෝ කොටස් ලෙසත්, උෂ්ණය සහිත බව තේජෝ කොටස් ලෙසත්, වායුව වැනි කොටස් වායෝ කොටස් ලෙසත්, ගලපමින් නුවණින් මෙනෙහි කරන්න.
එවිට ඔබට වැටහෙනවා,
කෙනෙක් මියගිය පසු අතහැර යන මේ කය පසට යට කළහොත් යම් දවසක දිරා ගොස් පස් ලෙස පරිසරයට එක් වන බව.
කෙනෙක් මියගිය පසු අතහැර යන මේ කය පිලිස්සුවොත් එය අළු සහ දුම වශයෙන් පරිසරයට එකතුවන බව.
මේ අවබෝධය ලබාගත් ඔබට නුවණින් වැටහේවි, තමන්ගේ ශරීරය සමන්විත වී ඇති මේ පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වායෝ, කොටස් යනු ස්වභාවික පරිසරයේ ඇති පඨවි, ආපෝ, තේජෝ, වායෝ කොටස් ම බව.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
නව සීවථික භාවනා කොටස
නව ආකාරයකට ඇති මල සිරුරු හා කොටස් දෙස බලමින් කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක දමන ලද මැරී දින එකක්, මැරී දින දෙකක්, මැරී දින තුනක් වශයෙන් දින ගණන් පැරණි වන ඉදිමෙමින්, නිල් පැහැ ගැන්වෙමින්, විවිධ දිසාවෙන් සැරව වැගිරෙමින් තිබෙන මල සිරුරු දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක දමන ලද මල සිරුරු, කපුටන් විසින් කා දමන ලද හෝ උකුස්සන් විසින් කා දමන ලද හෝ ගිජුළිහිණියන් විසින් කා දමන ලද හෝ ලෝතුඩු පක්ෂියන් විසින් කා දමන ලද හෝ බල්ලන් විසින් කා දමන ලද හෝ කොටියන් විසින් කා දමන ලද හෝ දිවියන් විසින් කා දමන ලද හෝ හිවලුන් විසින් කා දමන ලද හෝ එහිම හටගත් පනුවන් වැනි කුඩා සතුන් විසින් කා දමන ලද හෝ එසේත් නැතිනම් ඒ ආදී සතුන් විසින් කා දමමින් සිටින ආකාරය දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක දමනු ලැබූ මල සිරුරු නොයෙක් සතුන් විසින් කා දැමූ පසු, තැන තැන විසිරී ගිය මස් කැබලිද, සිරුරේ ඉතිරි වී ඇති මස් කැබලිද, එළියට මතුවී ඇති ලේ-නහර-බඩවැල්ද, තැනින් තැන පෙනෙන ඇටසැකිල්ලද දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක දමන ලද මල සිරුරු වල මස් දියවී ගොස් ලේ-නහර-බඩවැල් එළියට මතුවී, තැනින් තැන ඇටසැකිල්ල දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක දමන ලද මල සිරුරු වල ලේ මස් නහර බඩවැල් සියල්ල ඉවත්වී ඇටසැකිලි පමණක් ඉතිරි වී දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක ඇති දිරාගිය මල සිරුරු වල ඇටසැකිලිවලින් වෙන්වී, සෑම අතම විසිරී ඇති අතේ ඇට, පාදයේ ඇට, පයේ වළලුකර ඇට, කෙණ්ඩයේ ඇටය, කලව ඇටය, උකුල් ඇටය, ඉල ඇට, පපු පෙදෙසේ ඇට, උරහිස පෙදෙසේ ඇට, අතේ උඩ කොටසේ ඇට, පිට පෙදෙසේ ඇට, කඳ කොටසේ ඇට, බෙල්ලේ ඇට, හනු ඇට, දත්, හිස් කබල, හඳුනාගනිමින් ඒ දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, සොහොනක දමන ලද මල සිරුරු දිරා ගිය පසු, තැනින් තැන විසිරී තිබෙන, හක් ගෙඩියක සුදු පැහැයට සමාන පැහැය ඇති ඇටකටු දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, අවුරුදු තුන හතරකට පෙර සොහොනෙහි දමන ලද මල සිරුරු දිරා ගොස් ඉතිරි වූ ඇටකටු තැන තැන ගොඩගැසී දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
- නැවතත් මහණෙනි, අවුරුදු ගණනකට පෙර සොහොනෙහි දමන ලද මල සිරුරු දිරා ගොස්, දැන් ඉතිරි වී ඇති දුගඳ හමන කුඩු වී ගිය ඇටකැබලි දිස්වෙන ඛේදනීය, පිළිකුල් සහගත ස්වභාවය දකිමින් “මේ මගේ කය වනාහිද එබඳු ධර්මතාවට යටත්, එවැනිම ඉරණමක් උරුමවෙන, එබඳු විපත් සහිත අස්ථිර සහගත එකක්මයි” යනුවෙන් නුවණින් සිහි කර, තමන්ගේ කය ‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’කොට නොගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ කයේ යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• කය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. කය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ කය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ කයේද, අන්යයන්ගේ කයේද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ කය හෝ අන්යන්ගේ කය හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන කයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ කය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් කයේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
මෙලෙසින් කායානුපස්සනාව වඩන ඔබට, ඔබගේ කය ගැන අවබෝධයක් ලැබේවි.
වෙදනානුපස්සනාව
වේදනානුපස්සනාව – ඇතිවන වේදනා නුවණින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම
මෙහිදී වේදනා ලෙස හඳුන්වන්නේ -ඇසට රූප දැකීම- කණට ශබ්ද ඇසීම- නාසයට ගන්ධයන් දැනීම- දිවට රස දැනීම- කයට පහස දැනීම- සිතට මතකයන් සිහිවීම- යි
කෙසේද මහණෙනි, වේදනා වල යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරන්නේ?
සිහිය එළඹවා ගෙන සිටින ආර්ය ශ්රාවකයාට හැකිවෙනවා තමාට දකින, ඇසෙන, දැනෙන, සිහිවන, ආකාරයන් ගැන අවබෝධයක් ලබා ගැනීමට.
• තමන්ට යම් කිසි සැප වේදනාවක් ඇතිවූ විට “එය සොම්නස් සහගත වේදනාවක් බව” විශේෂයෙන් දැනගැනීමට ඔහුට හැකිවෙනවා.
• දුක් වේදනාවක් ඇතිවූ විට “එය දුක් සහගත වේදනාවක් බව” විශේෂයෙන් දැනගැනීමට හැකිවෙනවා.
• සැපදුක් නැති වේදනාවක් ඇතිවූ විට “එය දුක හෝ සැප සහගත බවක් නැති වේදනාවක් බව” විශේෂයෙන් දැනගැනීමට හැකිවෙනවා.
මෙලෙස සිහිය එළඹ ගෙන පුහුණු වන කෙනා
• කෙලෙස් සහිත සැප වේදනාවක් ඇති වුව හොත්
එය “කෙලෙස් සහිත සැප වේදනාවක්” බව අවබෝධ කරගන්නවා
කෙලෙස් රහිත සැප වේදනාවක් ඇති වුව හොත්
එය “කෙලෙස් රහිත සැප වේදනාවක්” බව අවබෝධ කරගන්නවා
• කෙලෙස් සහිත දුක් වේදනාවක් ඇති වුව හොත්
එය “කෙලෙස් සහිත දුක් වේදනාවක්” බව අවබෝධ කරගන්නවා
කෙලෙස් රහිත දුක් වේදනාවක් ඇති වුව හොත්
එය “කෙලෙස් රහිත දුක් වේදනාවක්” බව අවබෝධ කරගන්නවා
• කෙලෙස් සහිත සැපදුක් නැති වේදනාවක් ඇති වුව හොත්
එය “කෙලෙස් සහිත සැපදුක් නැති වේදනාවක්” බව අවබෝධ කරගන්නවා
කෙලෙස් රහිත සැපදුක් නැති වේදනාවක් ඇති වුව හොත්
එය “කෙලෙස් රහිත සැපදුක් නැති වේදනාවක්” බව අවබෝධ කරගන්නවා
• මේ ආකාරයට තමන්ට ඇතිවන වේදනා වල යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ට ඇතිවන වේදනාද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ වේදනා වල යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති වේදනා “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• වේදනා “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. වේදනා “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ වේදනා මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ වේදනා වලද, අන්යයන්ගේ වේදනා වලද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ වේදනා හෝ අන්යන්ගේ වේදනා හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන වේදනා වල යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ වේදනා “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් වේදනාවල යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
මෙලෙසින් වේදනානුපස්සනාව වඩන ඔබට, ඔබට ඇතිවන වේදනා ගැන අවබෝධයක් ලැබේවි.
චිත්තානුපස්සනාව
සිත දෙස නුවණින් දකිමින් සිතේ යථා ස්වභාවය නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම
කුමක්ද මහණෙනි, සිත දෙස නුවණින් දකිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ?
කාමයන් කෙරෙහි ඇලුනු සිතක් ඇතිවූ වහාම තමන් තුල “රාගය සහිත සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
කාමාදී ක්ලේශයන් කෙරෙහි කලකිරුණු සිතක් තමන් තුල ඇතිවූ වහාම “රාගයෙන් තොර සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
අසහනය-නොසංසිඳීම-කෝපය සහිත සිතක් ඇතිවූ වහාම තමන් තුල “ද්වේශය සහිත සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
මෛත්රී-කරුණා-මුදිතා ගුණ සහිත සිතක් ඇතිවූ විට තමන් තුල “ද්වේශයෙන් තොර සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ යන හැඟීමෙන් යමක් හා බැඳුනු සිතක් ඇතිවූ වහාම, තමන් තුල “මෝහය සහිත සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
‘මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ’ යන හැඟීමෙන් යමක් හඳුනාගෙන ඒ කිසිවකට නොඇලිය යුතු බව දැනගත් සිතක් ඇතිවූ වහාම, තමන් තුල “මෝහයෙන් තොර සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
‘අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත’ ස්වභාවය ගලපා බලමින් ලෝකය කෙරෙහි නොඇලෙන සිතක් ඇතිවූ විට තමන් තුල “සංසිඳුණු සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
දකින-අසන-දැනෙන-විඳින-සිහිවෙන දේ නැවත නැවත මතක්වෙමින් ඒවා සමග ඇලෙන ගැටෙන සිතක් ඇතිවූ විට තමන් තුල “කැළඹුණු සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
එදිනෙදා ජීවිත ගැටළු සංයමයකින් දරාගන්නා සිතක් ඇතිවූ විට, තමන් තුල “උසස් සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
එදිනෙදා ජීවිත ගැටළු නිසා ගැටෙන සිතක් ඇතිවූ විට, තමන් තුල “පහත් සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
බොහෝ දුරට ප්රගුණ කල සංයමය සහිත සිතක් ඇතිවූ විට, තමන් තුල “වඩා උසස් සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
ඇලීම් ගැටීම් මුළුමනින්ම දුරුවූ සිතක් ඇතිවූ විට, තමන් තුල “ඉතා උතුම් සිතක්” ඇතිවූ බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
දුරු කල කෙලෙස් නිසා එකඟ වී ඇති සිතක් ඇතිවූ විට තමන්ගේ “සිත එකඟ වී” ඇති බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
දුරු නොකල කෙලෙස් නිසා විසිරෙන සිතක් ඇතිවූ විට තමන්ගේ “සිත එකඟ නොවී” ඇති බව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
‘මමය-මගේය-මගේ ආත්මය’ යන හැඟීමෙන් මිදී තෘෂ්ණා-දෘෂ්ඨි-මාන වලින් සිත මිදුණු කල, තමන් “අවිද්යාවෙන් මිදුණු බව” විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
තවදුරටත් අවිද්යාවෙන් මිදී නැත්නම්, තමාට තවත් දුරුකිරීම සඳහා තෘෂ්ණා-දෘෂ්ඨි-මාන සහිත “අවිද්යා සහගත සිතක්” ඇතිබව විශේෂයෙන් දැනගන්නවා.
• මේ ආකාරයට තමන්ගේ සිතේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන්ගේ සිත්ද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ සිත් වල යථා ස්වභාවයද, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති සිත “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• සිත “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. සිත “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ සිත මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන්ගේ සිතේ ද, අන්යයන්ගේ සිත් වලද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන්ගේ සිත හෝ අන්යන්ගේ සිත් හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන සිතේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ සිත “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් සිතේ යථා ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින් එහි යථා ස්වභාවය අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
මෙලෙසින් චිත්තානුපස්සනාව වඩන ඔබට, ඔබගේ සිත ගැන අවබෝධයක් ලැබේවි.
ධම්මානුපස්සනාව
තමන් තුල පවතින ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින් වාසය කිරීම
කෙසේද මහණෙනි, තමන් තුල පවතින ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින් වාසය කරන්නේ?
පඤ්චනීවරණ
පංච නීවරණ
මහණෙනි, තමන් තුල ඇති පංච නීවරණයන් හඳුනාගෙන ඒවා දුරු කිරීම සඳහා වීර්යය කල යුතුයි. කෙසේද පංච නීවරණයන් හඳුනාගෙන ඒවා දුරු කරමින් වාසය කරන්නේ?
• ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය පිනවීමට තමන්ට ආශාවන් ඇතිවන විට “තමන් තුල කාමච්ඡන්දය ඇතිවෙන බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය පිනවීමට තමන්ට ආශාවන් ඇති නොවන්නේ නම් “තමන් තුල කාමච්ඡන්දය නැති බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
යම්සේ නූපන් කාමච්ඡන්දය නැවත හටගන්නේ දැයි, සිහියෙන් විමසිලිමත් වන්න.
හටගත්තාවූ කාමාශාවන් ඇත්නම් ඒවා දුරුකිරීමට ක්රියාකර, ඒ කාමච්ඡන්දය දුරු වුනා යයි ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
ඒ දුරු කල කාමච්ඡන්දය අනාගතයේදී නැවත හට ගැනීමට හැකිවන හේතු තමා තුල නැති බව ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
• තමන් තුල අසහනය-අසංතෝසය-අන් අය හා ගැටීම්, ඇතිවන විට “තමන් තුල ව්යාපාදය ඇතිවෙන බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
තමන් තුල අසහනය-අසංතෝසය-අන් අය හා ගැටීම්, ඇති නොවන්නේ නම් “තමන් තුල ව්යාපාදය නැති බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
යම්සේ නූපන් ව්යාපාදය නැවත හටගන්නේ දැයි, සිහියෙන් විමසිලිමත් වන්න.
හටගත්තාවූ නපුරු සිතිවිලි ඇත්නම් ඒවා දුරුකිරීමට ක්රියාකර, ඒ ව්යාපාදය දුරු වුනා යයි ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
ඒ දුරු කල ව්යාපාද සිතිවිලි අනාගතයේදී නැවත හට ගැනීමට හැකි වන හේතු තමා තුල නැති බව ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
• කාමයෙහි ඇති කැමැත්ත නිසා ඒවා දුරුකිරීමට තමන් තුල උනන්දුවක් නැති බව හඳුනා ගත් විට “කෙලෙස් නැති කිරීම සඳහා තමන්ගේ සිතෙහි-කයෙහි ක්රියා විරහිත ස්වභාවයක් හෙවත් ථිනමිද්ධය ඇති බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
කෙලෙස් නැති කිරීම සඳහා තමන් තුල උනන්දුවක් කැමැත්තක් ඇති බව හඳුනා ගත් විට “කෙලෙස් නැති කිරීම සඳහා තමන්ගේ සිතෙහි-කයෙහි ක්රියා විරහිත ස්වභාවයක් හෙවත් ථිනමිද්ධය නැති බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
යම් සේ තමන් තුල නූපන් ථිනමිද්ධය නැවත හටගන්නේ දැයි, සිහියෙන් විමසිලිමත් වන්න.
තමන් තුල හටගත්තාවූ ථිනමිද්ධය ඇත්නම් ඒවා දුරුකිරීමට ක්රියාකර, ඒ සිතෙහි-කයෙහි ක්රියා විරහිත ස්වභාවය දුරු වුනා යයි ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
ඒ දුරු කල ථිනමිද්ධය අනාගතයේදී නැවත හට ගැනීමට හැකි වන හේතු තමා තුල නැති බව ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
• “මමය- මගේය- මගේ ආත්මයයි” යන තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා ඇතිවන අහංකාර කම හේතුවෙන්, තමන් තුල “උඩඟු බව සහ පසුතැවිල්ල හෙවත් උද්ධච්චකුක්කුච්චය ඇති බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
රූපය හෝ වේදනාව හෝ සිත හෝ “මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යයි යන අවබෝධය තමන් තුල ඇතිවිට “තමන් තුල උද්ධච්චකුක්කුච්චය නැති බව” විශේෂයෙන් දැනගන්න.
යම් සේ නූපන් උඩඟු බව සහ පසුතැවිලි නැවත හටගන්නේ දැයි, සිහියෙන් විමසිලිමත් වන්න.
හටගත්තාවූ උඩඟු බව සහ පසුතැවිලි ඇත්නම් ඒවා දුරුකිරීමට ක්රියාකර, ඒ උද්ධච්චකුක්කුච්චය දුරු වුනා යයි ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
ඒ දුරු කල උද්ධච්චකුක්කුච්චය අනාගතයේදී නැවත හට ගැනීමට හැකි වන හේතු තමා තුල නැති බව ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
• චතුරාර්ය සත්ය කෙරෙහි නිවැරදි අවබෝධයක් තමන් තුල නැතිනම්, “ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය අනුගමනය කරන්නේ කෙසේදැයි යන සැකය හෙවත් විචිකිච්ඡාව” ඇති බව විශේෂයෙන් දැනගන්න.
දුක පිලිබඳවත්-දුකට හේතුව පිළිබඳවත්-දුක නැතිකරන මාර්ගය පිළිබඳවත්-පිරිසිඳ දැනගත්තේ නම්, ඒ ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය පිළිපැදීම ගැන සැකයක් නැති බව විශේෂයෙන් දැනගන්න.
යම් සේ නූපන් විචිකිච්ඡාවක් නැවත හටගන්නේ දැයි සිහියෙන් විමසිලිමත් වන්න.
හටගත්තාවූ විචිකිච්ඡාවක් ඇත්නම් ඒවා දුරුකිරීමට ක්රියාකර, ඒ ස්ථිර විනිශ්චයකට ඒමට නොහැකිව තිබූ විචිකිච්ඡාව දුරු වුනා යයි ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
ආර්ය අෂ්ටාංගික මාර්ගය පිළිපැදීම ගැන ස්ථිර විනිශ්චයකට ඒමට නොහැකි වූ සැකය දුරු කිරීමෙන් පසු, අනාගතයේදී නැවත එවැනි විචිකිච්ඡාවක් හට ගැනීමට හේතු තමා තුල නැති බව ප්රත්යක්ෂ කරගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ පවතින ස්වභාවයන්වල යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවයද, අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන් තුල පවතින ස්වභාවය හෝ අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන් හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් තමන් තුල පවතින ස්වභාවයක් වන පංච නීවරණයන් නුවණින් හඳුනාගෙන ඒවා දුරුකරමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
පඤ්චඋපාදානස්ඛන්ධ කොටස
ස්කන්ධයන් පහට උපාදාන වීම
නැවතත් කියනවානම් මහණෙනි, තමන් තුල ඇතිවන ස්කන්ධයන් කෙරෙහි උපාදාන වන ආකාරය දෙස බලන්න.
මහණෙනි, “මමය මගේය මගේ ආත්මය” යයි තණ්හාවෙන් ස්කන්ධ පහ උපාදානය කර ගැනීම සිදුකරන ආකාරය හා ඒ උපාදානය නිසා දුක ඇතිකරගන්නා ආකාරය හඳුනාගෙන, ඒ උපාදානය දුරු කිරීම සඳහා වීර්යය කල යුතුයි.
කෙසේද ස්කන්ධයන් පහ කෙරෙහි ඇතිවන උපාදානය දුරු කරමින් වාසය කරන්නේ?
රූපයේ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින්,
රූපය ගැන නුවණින් දකින්න, රූපයේ හට ගැනීම නුවණින් දකින්න, රූපයේ නැතිවීම නුවණින් දකින්න,
වේදනාවේ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින්,
වේදනාව ගැන නුවණින් දකින්න, වේදනාවේ හට ගැනීම නුවණින් දකින්න, වේදනාවේ නැතිවීම නුවණින් දකින්න,
සංඥාවේ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින්,
සංඥාව ගැන නුවණින් දකින්න, සංඥාවේ හට ගැනීම නුවණින් දකින්න, සංඥාවේ නැතිවීම නුවණින් දකින්න,
සංස්කාරයන්හි අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින්,
සංස්කාර ගැන නුවණින් දකින්න, සංස්කාරයන්හි හට ගැනීම නුවණින් දකින්න, සංස්කාරයන්හි නැතිවීම නුවණින් දකින්න,
විඥ්ඥානයෙහි අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය අවබෝධකරගනිමින්,
විඥ්ඥානය ගැන නුවණින් දකින්න, විඥ්ඥානයෙහි හට ගැනීම නුවණින් දකින්න, විඥ්ඥානයෙහි නැතිවීම නුවණින් දකින්න,
මෙලෙස අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති රූප, වේදනා, සංඥා, සංකාර, විඥ්ඥාන, යන්ට “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” යයි යන තණ්හාවෙන් උපාදානය කරගැනීම නිසා මෙතෙක් කාලයක් තමන්ට අත්විඳින්න සිදුවුනේම දුකක් බව අවබෝධකරගනිමින්, ඒ තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු කරන්න.
• මේ ආකාරයට තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ පවතින ස්වභාවයන්වල යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවයද, අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන් තුල පවතින ස්වභාවය හෝ අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන් හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් තමන් තුල පවතින ස්වභාවයක් වන පංච උපාදානස්කන්ධයන් නුවණින් හඳුනාගෙන, ඒවා දුරුකරමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
ඡසු අජ්ඣත්තිකබාහිර ආයතන
අභ්යන්තර-බාහිර සය ආයතන සංයෝජනය හඳුනා ගැනීම
අභ්යන්තර-බාහිර සය ආයතනයන් ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම
තව දුරටත් මහණෙනි, අභ්යන්තර-බාහිර සය ආයතනයන් ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම කල යුතුයි. කෙසේද මහණෙනි, අභ්යන්තර-බාහිර සය ආයතනයන් ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගතයුත්තේ?
ඔබ ඇස ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. ඇසට පෙනෙන රූප ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. තණ්හාවෙන් රූපයට උපාදානය වීමෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ගැන අවබෝධ කරගන්න.
ඇස මෙන්ම රූපයද, ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ද, අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති බව අවබෝධ කරගෙන ඒවා ගැන කලකිරෙන්න.
ඒ ඇස හෝ රූපය හෝ ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥානය හෝ, “මම හෝ මගේ හෝ මගේ ආත්මය හෝ” වශයෙන් තණ්හාවෙන් උපාදානය කර නොගන්න.
ඒ ආකාරයට මෙතෙක් හට නොගත් සංයෝජනයන් හට ගන්නේ දැයි, සිහියෙන් සිටිමින් හඳුනාගන්න,
ඒ හටගත්තාවූ සංයෝජනයන් ඇත්නම්, ඒවා දුරුකරලීමට සිහියෙන් සිටිමින් නුවණින් ක්රියා කරන්න.
ඒ දුරු කල සංයෝජනයන් නැවත හට නොගැනීම සඳහා සිහියෙන් සිටිමින්, ඒ ඒ මොහොතේ ඉන්ද්රියයන්ට ස්පර්ශ වන අරමුණු, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න.
ඔබ කණ ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. කණට ඇසෙන ශබ්ද ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. තණ්හාවෙන් ශබ්දයට උපාදානය වීමෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ගැන අවබෝධ කරගන්න. කණ මෙන්ම ශබ්දයද, ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ද, අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති බව අවබොධ කරගෙන ඒවා ගැන කලකිරෙන්න.
ඒ කණ හෝ ශබ්දය හෝ ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා- සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥානය හෝ, “මම හෝ මගේ හෝ මගේ ආත්මය හෝ” වශයෙන් තණ්හාවෙන් උපාදානය කර නොගන්න.
ඒ ආකාරයට මෙතෙක් හට නොගත් සංයෝජනයන් හට ගන්නේ දැයි, සිහියෙන් සිටිමින් හඳුනාගන්න,
ඒ හටගත්තාවූ සංයෝජනයන් ඇත්නම්, ඒවා දුරුකරලීමට සිහියෙන් සිටිමින් නුවණින් ක්රියා කරන්න.
ඒ දුරු කල සංයෝජනයන් නැවත හට නොගැනීම සඳහා සිහියෙන් සිටිමින්, ඒ ඒ මොහොතේ ඉන්ද්රියයන්ට ස්පර්ශ වන අරමුණු, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න.
ඔබ නාසය ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. නාසයට දැනෙන ගන්ධ ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. තණ්හාවෙන් ගන්ධයට උපාදානය වීමෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ගැන අවබෝධ කරගන්න. නාසය මෙන්ම ගන්ධයද, ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ද, අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති බව අවබෝධ කරගෙන, ඒවා ගැන කලකිරෙන්න.
ඒ නාසය හෝ ගන්ධය හෝ ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා- සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥානය හෝ, “මම හෝ මගේ හෝ මගේ ආත්මය හෝ” වශයෙන් තණ්හාවෙන් උපාදානය කර නොගන්න.
ඒ ආකාරයට මෙතෙක් හට නොගත් සංයෝජනයන් හට ගන්නේ දැයි, සිහියෙන් සිටිමින් හඳුනාගන්න,
ඒ හටගත්තාවූ සංයෝජනයන් ඇත්නම්, ඒවා දුරුකරලීමට සිහියෙන් සිටිමින් නුවණින් ක්රියා කරන්න.
ඒ දුරු කල සංයෝජනයන් නැවත හට නොගැනීම සඳහා සිහියෙන් සිටිමින්, ඒ ඒ මොහොතේ ඉන්ද්රියයන්ට ස්පර්ශ වන අරමුණු, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න.
ඔබ දිව ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. දිවට දැනෙන රස ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. තණ්හාවෙන් රසට උපාදානය වීමෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ගැන අවබෝධ කරගන්න. දිව මෙන්ම රසද, ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර- විඥ්ඥාන ද, අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති බව අවබෝධ කරගෙන ඒවා ගැන කලකිරෙන්න.
ඒ දිව හෝ රසය හෝ ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා- සංකාර-විඥ්ඥානය හෝ, “මම හෝ මගේ හෝ මගේ ආත්මය හෝ” වශයෙන් තණ්හාවෙන් උපාදානය කර නොගන්න.
ඒ ආකාරයට මෙතෙක් හට නොගත් සංයෝජනයන් හට ගන්නේ දැයි, සිහියෙන් සිටිමින් හඳුනාගන්න,
ඒ හටගත්තාවූ සංයෝජනයන් ඇත්නම්, ඒවා දුරුකරලීමට සිහියෙන් සිටිමින් නුවණින් ක්රියා කරන්න.
ඒ දුරු කල සංයෝජනයන් නැවත හට නොගැනීම සඳහා සිහියෙන් සිටිමින්, ඒ ඒ මොහොතේ ඉන්ද්රියයන්ට ස්පර්ශ වන අරමුණු, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න.
ඔබ කය ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. කයට දැනෙන පහස ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. තණ්හාවෙන් පහසට උපාදානය වීමෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ගැන අවබෝධ කරගන්න. කය මෙන්ම පහසද, ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා- සංකාර-විඥ්ඥාන ද, අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති බව අවබෝධ කරගෙන ඒවා ගැන කලකිරෙන්න.
ඒ කය හෝ පහස හෝ ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥානය හෝ, “මම හෝ මගේ හෝ මගේ ආත්මය හෝ” වශයෙන් තණ්හාවෙන් උපාදානය කර නොගන්න.
ඒ ආකාරයට මෙතෙක් හට නොගත් සංයෝජනයන් හට ගන්නේ දැයි, සිහියෙන් සිටිමින් හඳුනාගන්න,
ඒ හටගත්තාවූ සංයෝජනයන් ඇත්නම් ඒවා දුරුකරලීමට සිහියෙන් සිටිමින් නුවණින් ක්රියා කරන්න.
ඒ දුරු කල සංයෝජනයන් නැවත හට නොගැනීම සඳහා සිහියෙන් සිටිමින්, ඒ ඒ මොහොතේ ඉන්ද්රියයන්ට ස්පර්ශ වන අරමුණු නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න.
ඔබ සිත ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. සිතට නැගෙන මතකයන් ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගන්න. තණ්හාවෙන් මතකයන්ට උපාදානය වීමෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන ගැන අවබෝධ කරගන්න. සිත මෙන්ම මතකයන්ද, ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා-සංඥා- සංකාර-විඥ්ඥාන ද, අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති බව අවබෝධ කරගෙන ඒවා ගැන කලකිරෙන්න.
ඒ සිත හෝ මතකයන් හෝ ඒ දෙකේ සංයෝජනයෙන් හටගන්නා වේදනා- සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥානය හෝ, “මම හෝ මගේ හෝ මගේ ආත්මය හෝ” වශයෙන් තණ්හාවෙන් උපාදානය කර නොගන්න.
ඒ ආකාරයට මෙතෙක් හට නොගත් සංයෝජනයන් හට ගන්නේ දැයි, සිහියෙන් සිටිමින් හඳුනාගන්න,
ඒ හටගත්තාවූ සංයෝජනයන් ඇත්නම් ඒවා දුරුකරලීමට සිහියෙන් සිටිමින් නුවණින් ක්රියා කරන්න.
ඒ දුරු කල සංයෝජනයන් නැවත හට නොගැනීම සඳහා සිහියෙන් සිටිමින්, ඒ ඒ මොහොතේ ඉන්ද්රියයන්ට ස්පර්ශ වන අරමුණු, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න.
• මේ ආකාරයට තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ පවතින ස්වභාවයන්වල යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවයද, අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන් තුල පවතින ස්වභාවය හෝ අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන් හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් තමන් තුල පවතින ස්වභාවයක් වන අභ්යන්තර-බාහිර සය ආයතනයන්ගේ සංයෝජනයන් නුවණින් හඳුනාගෙන තම ඉන්ද්රියයන් සංවරකරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
සත්ත බොජ්ඣඞ්ග
මාර්ගඵල අවබෝධය සාක්ෂාත් කරගැනීම සඳහා අනුපිළිවෙලින් අනුගමනය කලයුතු වැඩීම් හත
නැවතත් බලන්න මහණෙනි, අවබෝධය සාක්ෂාත් කරගැනීම සඳහා අනුපිළිවෙලින් අනුගමනය කලයුතු වැඩීම් හතක් තියනවා. බෝධියට පමුණුවන අංග හතක් නමින්.
කෙසේද මහණෙනි, ඒ සත්ත බොජ්ඣඞ්ග වඩන්නේ?
පින්වත් මහණෙනි,
• ඔබ තුල සිහිය නමැති බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල සති සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල සිහිය නමැති බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල
සති සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් සිහිය යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල සති සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “සති සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• ඔබ තුල අරමුණු නුවණින් විමසීමේ බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල ධම්ම විචය සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල අරමුණු නුවණින් විමසීමේ බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල ධම්ම විචය සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් අරමුණු නුවණින් විමසීමේ උවමනාව යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල ධම්ම විචය සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “ධම්ම විචය සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• ඔබ තුල වීර්යය නමැති බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල වීර්යය සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල වීර්යය නමැති බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල වීර්යය සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් වීර්යය යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල වීර්ය සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “විරිය සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• ඔබ තුල සංසිඳීම නමැති බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල පීති සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල සංසිඳීම නමැති බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල පීති සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් සංසිඳීම යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල පීති සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “පීති සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• ඔබ තුල සැහැල්ලුව නමැති බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල සැහැල්ලුව නමැති බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් සැහැල්ලුව යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “පස්සද්ධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• ඔබ තුල සිත එකඟ වීම නමැති බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල සමාධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල සිත එකඟ වීම නමැති බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල සමාධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් සිත එකඟ වීම යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල සමාධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “සමාධි සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• ඔබ තුල සිත මුදා නිදහස් කිරීම නමැති බෝධි අංගය වැඩෙනවා නම් “මා තුල උපේක්ඛා සම්බොජ්ඣඞ්ගය පවතිනවා” යයි නුවණින් දැනගන්න.
ඔබ තුල සිත මුදා නිදහස් කිරීම නමැති බෝධි අංගය නොමැති නම් “මා තුල උපේක්ඛා සම්බොජ්ඣඞ්ගය නැතැයි” යනුවෙන් නුවණින් දැනගන්න.
නූපන් සිත මුදා නිදහස් කිරීම යම්සේ හටගන්නේ නම්, තමන් තුල උපේක්ඛා සම්බොජ්ඣඞ්ගය වැඩෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
එලෙස උපදවා ගත් “උපේක්ඛා සම්බොජ්ඣඞ්ගය” තමන්ගේ භාවනාව සම්පූර්ණ කරගැනීමට උපකාරී වෙන බව නුවණින් දැනගන්න.
• මේ ආකාරයට තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ පවතින ස්වභාවයන්වල යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවයද, අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන් තුල පවතින ස්වභාවය හෝ අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන් හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් තමන් තුල පවතින ස්වභාවයක් වන අවබෝධයට පමුණුවන සත්ත බොජ්ඣඞ්ග වඩමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
චතු ආර්ය සත්යය
තවද නැවතත් මහණෙනි, චතුරාර්ය සත්ය පිලිබඳ අවබෝධකරගනිමින් වාසය කලයුතුයි.
කෙසේද මහණෙනි, චතුරාර්ය සත්ය පිලිබඳ අවබෝධකරගනිමින් වාසය කරන්නේ?
පින්වත් මහණෙනි,
- “මේ තමයි දුක කියන්නේ” යනුවෙන්, තමන්ගේ නුවණින්, තමන්ගේ අත්දැකීම් හා ගලපා බලමින් දුක පිලිබඳව පැහැදිලිව අවබෝධ කල යුතු යයි, නුවණින් දැනගත යුතුයි.
- “මෙයයි දුකට හේතුව” යනුවෙන්, ඒ දුකට හේතුව නුවණින් අවබෝධ කරගෙන, ඒ හේතුව තමන් වෙතින් දුරු කල යුතු යයි, නුවණින් දැනගත යුතුයි.
- “මෙයයි දුක නැති කිරීම” යනුවෙන්, දුකට හේතුව නැතිකල විට ඇතිවන ඒ සංසිඳීම හෙවත් නිවණ ගැන නුවණින් අවබෝධ කරගෙන, නිවණ සාක්ෂාත් කල යුතු යයි නුවණින් දැනගත යුතුයි.
- “මෙයයි දුක නැති කිරීම සඳහා පිළිපැදිය යුතු ආකාරය” යනුවෙන්, ඒ ප්රතිපදාව නුවණින් අවබෝධ කරගෙන, ඒ අනුව නිවැරදිව පිලිපැදිය යුතු යයි, නුවණින් දැනගත යුතුයි.
දුක්ඛ ආර්ය සත්යය
දුක පිලිබඳ ආර්ය සත්ය
කුමක්ද මහණෙනි, දුක පිලිබඳ ආර්ය සත්ය කියන්නේ?
ඉපදීම වනාහි දුකක්,
දිරීම හෙවත් වයසට යාම වනාහි දුකක්,
මරණය වනාහි දුකක්,
ශෝක-පරිදේව-කායික දුක්-මානසික දුක් වනාහි දුකක්,
අප්රියයන්-අප්රිය දේ සමග එක්වීම වනාහි දුකක්,
ප්රියයන්-ප්රිය දෙයින් වෙන්වීම වනාහි දුකක්,
කැමති දේ නොලැබීම වනාහි දුකක්,
කෙටියෙන්ම කිව්වොත්, පංචස්කන්ධයට උපාදානය වීම දුකක්.
මහණෙනි, ඉපදීම නම් කවරක්ද?
ඒ ඒ සත්වයන්ගේ ඒ ඒ සත්ව වර්ගයෙහි යම් ඉපදීමක්,
හටගැනීමක්- පිළිසිඳීමක්- පහළවීමක්,
ඒ ඒ සත්ව නිකායට අදාල රූප-වේදනා- සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥාන යන ස්කන්ධයන්ගේ පහළවීමක්,
ඒ ඒ සත්ව නිකායට අදාල ඇස-කණ-නාසය-දිව-කය-මනස යන ආයතනයන් ලැබීමක්, වේද
මහණෙනි, මෙය ජාති හෙවත් ඉපදීම යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, ජරාව නම් කවරක්ද?
ඒ ඒ සත්වයන්ගේ ඒ ඒ සත්ව වර්ගයෙහි යම් වයස ගෙවී දිරා යාමක්,
දත් වැටුනු දිරාගිය- හිසකෙස් පැසුනු- සම රැලි වැටුනු-ආයුෂ පිරිහිනු- ඉන්ද්රියයන්ගේ ගෙවීයාමක්, වේද
මහණෙනි, මෙය ජරාව යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, මරණය නම් කවරේද?
ඒ ඒ සත්වයන්ගේ ඒ ඒ සත්ව නිකායෙන් යම් චුතවීමක්,
වෙන්වෙන බවක්- බිඳීමක්- අතුරුදන්වීමක්- මියයාමක්,
ඒ ඒ සත්ව නිකායට අදාල කාලය අවසන් කිරීමක්,
ශරීරය අතහැර බහා තබා නික්මීමක්,
ජීවිත ඉන්ද්රිය සිඳදැමීමක්, වේද,
මහණෙනි, මේ මරණය යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, ශෝක කිරීම නම් කවරේද?
මහණෙනි, අනේක විධ ව්යසනයන් උරුමකරගෙන ඉපදෙන සත්වයා නානාප්රකාර දුක් ස්වභාවයන්ට මුහුණ දීමේදී සිදුකරන
සෝ සුසුම් හෙලීම්- සිත තුල තැවීම්-කෙලවරක් නැති ශෝක කිරීම්, වේද මහණෙනි, මේ ශෝක යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, පරිදේව නම් කවරේද?
මහණෙනි, අනේක විධ ව්යසනයන් උරුමකරගෙන ඉපදෙන සත්වයා නානාප්රකාර දුක් ස්වභාවයන්ට මුහුණ දීමේදී සිදුකරන දුක් කියමින් හැඬීම්- විලාප නගා හැඬීම්- තැවිතැවී හැඬීමක්- තැවිතැවී විලාප නගා හැඬීමක්, වේද මහණෙනි, මේ පරිදේව යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, දුක නම් කවරේද?
මහණෙනි, යම් කයෙහි හටගන්නාවූ දුකක්,
කයෙහි හටගන්නාවූ රෝගයක් හෝ අසනීපයක්,
අසනීපයක් හෝ රෝගයක් නිසා කයට දැනෙන අපහසුවක්-අකමැති වේදනාවක්, වේද
මහණෙනි, මේ දුක යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, දොම්නස නම් කවරේද?
මහණෙනි, යම් සිතෙහි හටගන්නාවූ දුකක්- සිතට අසතුටක්- මතකයට නැගුනු අරමුණක් නිසා හටගත් දුකක් අසහනයක්, වේද
මහණෙනි, මෙය දොම්නස යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, උපායාස නම් කවරේද?
මහණෙනි, අනේක විධ ව්යසනයන් උරුමකරගෙන ඉපදෙන සත්වයා නානාප්රකාර දුක් ස්වභාවයන්ට මුහුණ දීමේ දී ඇතිවන පීඩාකාරී බවක්- පීඩාකාරී බව නිසා ඇතිවන තැවීමක්- දැඩි වෙහෙසකාරී බවක්-දැඩි වෙහෙසකාරී බව නිසාම ඇතිවන තැවීමක්- යන ඒවායින් මිදීමට ගන්නා උත්සාහ නිසා ඇතිවන දැඩිවූ පීඩාවක්, වේද
මහණෙනි, මෙය උපායාස යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, අප්රියයන් හා එකතුවීමේ දුක යනු කවරක්ද?
ඒ ඔහුට ප්රිය නොවූ, ඔහු කැමති නොවන, ඔහුගේ සිත සතුටු නොකරන රූප- ශබ්ද-ගන්ධ-රස-පහස-මතක සමග සම්බන්ධ වීමට සිදුවීම,
යම් ඒ ඔහුට අනර්ථය ගෙනදෙන-විපත් ඇතිකරන-හිතවත් නො වූ දේ සමග හෝ කෙනෙක් සමග එකතුවීමට සිදුවීම,
අපහසුව ඇතිකරන ලෙඩ රෝග වලට භාජනය වීමට සිදුවීම,
තමන් අකමැති දේ, ඇස ආදි ඉන්ද්රිය පහට ස්පර්ශවීම යනාදී තත්වයන් ඇතිවීමයි.
එයයි මහණෙනි, අප්රියයන් හා එක්වීම දුකක් යයි කියන්නේ.
කවරක්ද මහණෙනි, ප්රියයන්ගෙන් වෙන්වීමේ දුක කියන්නේ?
ඒ ඔහුට ප්රිය වූ, ඔහු කැමති වන, ඔහුගේ සිත සතුටු කරන රූප- ශබ්ද-ගන්ධ-රස-පහස-මතක වලින් වෙන්වීමට සිදුවීම,
යම් ඒ ඔහුට හිත සුව ගෙනදෙන, ලැබීම් ඇතිකරන, හිතවත් අයගෙන් වෙන්වීමට සිදුවීම,
සැප පහසුව ඇතිකරන දේවලින් ඈත්වීමට සිදුවීම,
තමන් කැමති දේ ඇස ආදි ඉන්ද්රිය පහට ස්පර්ශ නොවීම,
මව-පියා-සහෝදරයා-සහෝදරිය-යහළු-මිත්ර-ලේ ඥාතීන්ගෙන් වෙන්වීමට සිදුවීම, වැනි තත්වයන් ඇතිවීමයි.
එයයි මහණෙනි, ප්රියයන්ගෙන් වෙන්වීමේ දුක යයි කියන්නේ.
මහණෙනි, කැමතිවූ යමක් නොලැබීමේ දුක යනු කවරේද?
මහණෙනි, නැවත උපතට හේතුව වන තණ්හාව දුරු නොකල නිසාම උපත ලබා, අනේක විධ දුක් වලට මුහුණ දෙන සත්වයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් පහළවේ.
‘අනේ, අපි ඉපදුනේ නැත්නම්!’, ‘අනේ, ඒකාන්තයෙන් අපට නැවත ඉපදීම නොවන්නේ නම් කොයි තරම් යහපත් දැයි’ කියා.
ඉපදීම වනාහි කැමැත්ත අනුව හෝ ප්රාර්ථනාව අනුව සිදු වන දෙයක් නොවන නිසා, සත්වයාට මේ තමන් කැමති දේ නොලැබීමේ දුකින් පෙලීමට සිදුවේ. මෙය කැමතිවූ යමක් නොලැබීමේ දුක නම්වේ.
මහණෙනි, නැවත උපතට හේතුව වන තණ්හාව දුරු නොකල නිසාම උපත ලබා, දිරීම-වයසට යාම-ඉන්ද්රියයන් ගෙවී අක්රිය වීම-අවලස්සන වීම- යන තමන් අකමැති අවස්ථාවන්ට මුහුණ දෙන සත්වයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් පහළවේ. ‘අනේ, අපි වයසට යන්නේ නැත්නම්!’, ‘අනේ,ඒකාන්තයෙන් අපි වයසට නොයන්නේ නම් කොයි තරම් යහපත් දැයි’ කියා. වයසට යෑම වනාහි, කැමැත්ත අනුව හෝ ප්රාර්ථනාව අනුව වලක්වාගත හැකි දෙයක් නොවන නිසා, සත්වයාට මේ තමන් කැමති දේ නොලැබීමේ දුකින් පෙලීමට සිදුවේ. මෙය කැමතිවූ යමක් නොලැබීමේ දුක නම්වේ.
මහණෙනි, නැවත උපතට හේතුව වන තණ්හාව දුරු නොකල නිසාම උපත ලබා, ලෙඩ වීම-නොයෙකුත් රෝගයන්ට ගොදුරු වීම-නොයෙකුත් ආබාධයන්ගෙන් පෙලීම-නොයෙකුත් ව්යසනයන්ට මුහුණපාන්න සිදුවීම- යන විපත් වලට පත්වෙන සත්වයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් පහළවේ.
‘අනේ, අපිට ලෙඩ රෝග හැදෙන්නේ නැත්නම්! අනේ, අපිට නොයෙකුත් ව්යසනයන්ට මුහුණපාන්න සිදුවෙන්නේ නැත්නම්!’, ‘අනේ, ඒකාන්තයෙන් අපට ලෙඩ රෝග නොහැදෙන්නේ නම්, නොයෙකුත් ව්යසනයන්ට මුහුණපාන්න සිදුවෙන්නේ නැත්නම් කොයි තරම් යහපත් දැයි’ කියා.
ලෙඩ වීම-නොයෙකුත් රෝගයන්ට ගොදුරු වීම-නොයෙකුත් ආබාධයන්ගෙන් පෙලීම-නොයෙකුත් ව්යසනයන්ට මුහුණපාන්න සිදුවීම-
වනාහි, කැමැත්ත අනුව හෝ ප්රාර්ථනාව අනුව වලක්වාගත හැකි දෙයක් නොවන නිසා, සත්වයාට මේ තමන් කැමති දේ නොලැබීමේ දුකින් පෙලීමට සිදුවේ. මෙය කැමතිවූ යමක් නොලැබීමේ දුක නම්වේ.
මහණෙනි, නැවත උපතට හේතුව වන තණ්හාව දුරු නොකල නිසාම උපත ලබා, මරණයට මුහුණ දෙන සත්වයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් පහළවේ.
‘අනේ, අප වෙත මරණය නොඑන්නේ නම්!’, ‘ඒකාන්තයෙන් අප වෙත මරණය නොඑන්නේ නම් කොයි තරම් යහපත් දැයි’ කියා.
මරණය වනාහි කැමැත්ත අනුව හෝ ප්රාර්ථනාව අනුව වලක්වාගත හැකි දෙයක් නොවන නිසා, සත්වයාට මේ තමන් කැමති දේ නොලැබීමේ දුකින් පෙලීමට සිදුවේ. මෙය කැමති වූ යමක් නොලැබීමේ දුක නම්වේ.
මහණෙනි, නැවත උපතට හේතුව වන තණ්හාව දුරු නොකල නිසාම උපත ලබා, ශෝක-පරිදේව-දුක්ඛ-දෝමනස්සයන් ගෙන් පීඩාවට පත්වන සත්වයන්ට මෙබඳු කැමැත්තක් පහළවේ.
‘අනේ, අප වෙත ශෝක-පරිදේව-දුක්ඛ-දෝමනස්සයන් නොඑන්නේ නම්!’, ‘අනේ, ඒකාන්තයෙන් අප වෙත ශෝක-පරිදේව-දුක්ඛ-දෝමනස්සයන් නොඑන්නේ නම් කොයි තරම් යහපත් දැයි’ කියා.
ශෝක-පරිදේව-දුක්ඛ, දෝමනස්සයන් වනාහි, කැමැත්ත අනුව හෝ ප්රාර්ථනාව අනුව වලක්වාගත හැකි දෙයක් නොවන නිසා, සත්වයාට මේ තමන් කැමති දේ නොලැබීමේ දුකින් පෙලීමට සිදුවේ. මෙය කැමතිවූ යමක් නොලැබීමේ දුක නම්වේ.
මහණෙනි, කෙටියෙන්ම කිව්වොත් පඤ්ච උපාදාන ස්කන්ධයෝම දුකක් කියන්නේ කුමක්ද?
ඒ කවරේද?
එනම් අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ගැන අනවබෝධයෙන් හෙවත් අවිද්යාවෙන් රූපයට තණ්හාවෙන් උපාදානය වීම
ඒ රූප පෙනෙන-ඇහෙන-දැනෙන-හැඟෙන දැනීම් වලට තණ්හාවෙන් උපාදානය වීම
ඒ රූප හැඳිනීමට තණ්හාවෙන් උපාදානය වීම
ඒ හැඳිනීම් අනුව සකස් කරගන්නා අදහස් වලට තණ්හාවෙන් උපාදානය වීම
ඒ සකස් කර නැවත නැවත සිතට නැගෙන සේ තැන්පත් කර ගත් විශේෂ වූ අදහස් වලට තණ්හාවෙන් උපාදානය වීම, යන මේවායි.
ඇවැත්නි, මේ රූප-වේදනා-සංඥා-සංකාර-විඥ්ඥානයන් යන ස්කන්ධ පහට උපාදානය වීම හේතුවෙන් සත්වයාට අත්වෙන්නේ දුකක්මයි.
ඒ නිසයි, “කෙටියෙන් කිව්වොත් පඤ්චොපාදානස්කන්ධයෝම දුකක්” කියා කියන්නේ.
මහණෙනි, මෙය දුක්ඛ ආර්ය සත්යය යයි කියනු ලැබේ.
දුක්ඛ ආර්ය සත්යයේ තිපරිවට්ටය යනු
| 1. දුක්ඛ ආර්ය සත්යය ගැන රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුගෙන් හෝ ආර්ය පුද්ගලයෙකුගෙන් අසා දැනගැනීම 2. දුක්ඛ ආර්ය සත්යය තමන් විසින් පිරිසිදුව පැහැදිලිව අවබෝධ කරගත යුතු යයි නුවණින් දැනගැනීම 3. දුක පිලිබඳ පිරිසිදුව පැහැදිලිව නුවණින් අවබෝධ කරගැනීම සඳහා තමන්ට දුක් ඇතිවූ අවස්ථාවන් දුක්ඛ ආර්ය සත්යය හා ගලපා බලමින්, සිහියෙන් මෙනෙහි කරන විට, යම් මොහොතක හෝ යම් දවසක, ‘මා විසින් දුක පිළිබඳව පිරිසිදුව පැහැදිලිව අවබෝධ කරගත්තා’ යයි තමන් හට ප්රත්යක්ෂ වීම |
දුක්ඛසමුදය ආර්ය සත්යය
දුක හටගැනීමට හේතුව නම් ආර්ය සත්යය
කවරක්ද මහණෙනි, දුක හටගැනීමට හේතුව නම් ආර්ය සත්යය?
නැවත ඉපදීමක් ඇතිකරන, ඒ ඒ තැන කාමයන් කෙරෙහි සතුටින් ඇලෙන, යම් ඒ ඇතිවන තණ්හාවයි.
ඒ කවරේද?
• කාම තණ්හාව
ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය-මනස පිනවීමට ආශාවෙන් කාමයන් කෙරෙහි ඇති ඇලීම
• භව තණ්හාව
තණ්හාවෙන් උපාදානය කරගත් කාම වස්තූන් අයිති කරගැනීමට හෝ ඒ ඒ කාමභෝගී අවස්ථාවන්ට පත්වීමට ඇති තණ්හාව
• විභව තෘෂ්ණාව
රාග-ද්වේෂ-මෝහයෙන් දුරු නොවී බාහිර කාම ලෝකයෙන් වෙන්වී පැවතීමට ඇති තණ්හාව
මහණෙනි, ඒ තණ්හාව කොහිදී හටගනිමින් මතුවේද, කොතැන්හි කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසිනවාද?
යම් ලෝකයක ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම, තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බහිනවා.
කුමන ලෝකයක ඇති ප්රිය මනාප-සැප දනවන බවක්ද?
ඇස නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
කණ නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
නාසය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
දිව නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශරීරය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මනස නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රූපය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශබ්දය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී..
ගන්ධය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රසය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
පහස නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මතකය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ඇසෙන් ගත් අතීත දැකීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
කණෙන් ගත් අතීත ඇසීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
නාසයෙන් ගත් අතීත දැනීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
දිවෙන් ගත් අතීත දැනීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශරීරයෙන් ගත් අතීත විඳීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මනසින් ගත් අතීත සිහිවීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ඇසට රූප හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
කණට ශබ්ද හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
නාසයට ගන්ධ හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
දිවට රස හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශරීරයට පහස හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මනසට මතක හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ඇසට රූප හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
කණට ශබ්ද හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
නාසයට ගන්ධ හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
දිවට රස හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශරීරයට පහස හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මනසට මතකයන් හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රූප හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශබ්ද හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ගන්ධ හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රස හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
පහස හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මතක හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රූපය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශබ්දය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ගන්ධය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රසය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
පහස ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මතක ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රූපයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශබ්දයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ගන්ධයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රසයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
පහසට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මතකයන්ට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රූපයේ ගුණ දොස් ගැන කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශබ්දයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ගන්ධයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රසයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
පහසේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මතකයන්හි ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රූපය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ශබ්දය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
ගන්ධය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
රසය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
පහස ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මතකයන් ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව හටගනිමින් මතුවී එතැන්හිම කාවදිමින් සිත තුල ගිලා බසී.
මහණෙනි, මෙය දුක හටගැනීමට හේතුව නම් ආර්ය සත්යය යයි කියනු ලැබේ.
දුක්ඛ සමුදය ආර්ය සත්යයේ තිපරිවට්ටය යනු
| 1. දුක්ඛ සමුදය ආර්ය සත්යය ගැන රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුගෙන් හෝ ආර්ය පුද්ගලයෙකුගෙන් අසා දැනගැනීම 2. දුක්ඛ සමුදය ආර්ය සත්යය තමන් විසින් ප්රහීණ කල යුතු යයි, තමන් වෙතින් මුලුමනින්ම දුරු කල යුතු යයි නුවණින් දැනගැනීම 3. තමන්ට දුක් දැණුනු අවස්ථාවන්, දුක්ඛ සමුදය ආර්ය සත්යය හා ගලපා බලමින්, දුකට හේතු වන තුන් ආකාර තණ්හාවන් පිරිසිදුව පැහැදිලිව නුවණින් අවබෝධ කර ගනිමින්, හට ගන්නා තණ්හාවන් ඒ ඒ මොහොතේම දුරු කරමින් වාසය කරන කෙනාට, යම් මොහොතක හෝ යම් දවසක ‘මා විසින් ඒ දුක්ඛ සමුදය ආර්ය සත්යය ප්රහීණ කලා යයි, මා වෙතින් මුලුමනින් දුරු වුනා’ යයි තමන්හට ප්රත්යක්ෂ වීම |
දුක්ඛනිරොධ ආර්ය සත්යය
දුක නැති කිරීමේ ආර්ය සත්යය
කවරක්ද මහණෙනි, දුක නැතිකිරීමේ ආර්ය සත්යය කියන්නේ ?
යම් ඒ ඔහු තුල තිබූ තණ්හාව ඉතිරියක් නැතිවන සේ දුරුකිරීම නිසා, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මානයන්ගෙන්ද, මමය-මගේය-මගේ ආත්මයයි යන උපදානයෙන්ද, මිදී නිදහස් වී නිවණ සාක්ෂාත් කරගැනීමයි.
මහණෙනි, ඒ තණ්හාව කොහිදී සංසිඳෙමින් දුරුවේද, කොතැන්හි නොපෙනී ගොස් විනාශ වේද?
යම් ලෝකයක ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසින්ඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
කුමන ලෝකයක ඇති ප්රිය මනාප-සැප දනවන බවක්ද?
ඇස නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
කණ නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
නාසය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
දිව නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශරීරය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මනස නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රූපය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශබ්දය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ගන්ධය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රසය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
පහස නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මතකය නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ඇසෙන් ගත් අතීත දැකීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
කණෙන් ගත් අතීත ඇසීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
නාසයෙන් ගත් අතීත දැනීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
දිවෙන් ගත් අතීත දැනීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශරීරයෙන් ගත් අතීත විඳීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මනසින් ගත් අතීත සිහිවීම් නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ඇසට රූප හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
කණට ශබ්ද හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
නාසයට ගන්ධ හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
දිවට රස හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශරීරයට පහස හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මනසට මතක හමුවීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ඇසට රූප හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
කණට ශබ්ද හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
නාසයට ගන්ධ හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
දිවට රස හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශරීරයට පහස හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මනසට මතකයන් හමුවීමෙන් ඇතිවුණු වේදනා නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රූප හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශබ්ද හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ගන්ධ හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රස හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
පහස හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මතක හැඳිනීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රූපය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශබ්දය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ගන්ධය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රසය ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
පහස ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මතක ගැන සිහිකිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රූපයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශබ්දයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ගන්ධයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රසයට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
පහසට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මතකයන්ට ඇති කැමැත්ත නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රූපයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශබ්දයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ගන්ධයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රසයේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
පහසේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මතකයන්ගේ ගුණ දොස් කල්පනා කිරීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
රූපය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ශබ්දය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
ගන්ධය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ ව.
රසය ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
පහස ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මතකයන් ගැන විමසීම නමැති ලෝකයේ ප්රිය මනාප-සැප දනවන දැනීම් ඇතිවූ තැනදීම තණ්හාව සංසිඳෙමින් දුරුවී එතැන්හිම නොපෙනී ගොස් විනාශ වේ.
මහණෙනි, මෙය දුක නිරුද්ධ කිරීමේ ආර්ය සත්යය යයි කියනු ලැබේ.
දුක්ඛ නිරෝධ ආර්ය සත්යයේ තිපරිවට්ටය යනු
| 1. දුක්ඛ නිරෝධ ආර්ය සත්යය ගැන රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුගෙන් හෝ ආර්ය පුද්ගලයෙකුගෙන් අසා දැනගැනීම 2. දුක්ඛ නිරෝධ ආර්ය සත්යය තමන් විසින් ප්රත්යක්ෂව අවබෝධ කර සාක්ෂාත් කරගත යුතු යයි නුවණින් දැනගැනීම 3. එළඹ සිටි සිහියෙන් සිටිමින්, හටගන්නා තණ්හාවන්, ඒ ඒ මොහොතේම ප්රහීණ කරන කෙනාට දැනෙන සංසිඳීම හා නිවීම, මේ තුන් වන ආර්ය සත්ය හා නුවණින් ගලපමින්, ඒ උතුම් වූ තත්වයට පත්වීම සාක්ෂාත් කල යුතු යයි අධිෂ්ඨානශීලීව, වාසය කරන කෙනාට, යම් මොහොතක හෝ යම් දවසක ‘මා විසින් ඒ දුක්ඛ නිරෝධ ආර්ය සත්යය අවබෝධ කරගනිමින් සාක්ෂාත් කලා’ යයි තමන්හට ප්රත්යක්ෂ වීම |
දුක්ඛ නිරොධ ගාමිනී පටිපදා ආර්ය සත්යය
දුක නැතිකිරීමේ ප්රතිපදා ආර්ය සත්යය
මහණෙනි, දුක්ඛ නිරෝධය පිණිස ගමන් කරන්නාවූ ප්රතිපදාව නම් ආර්ය සත්යය කවරේද?
මේ නම් ආර්ය අෂ්ඨාංගික මාර්ගයයි.
ඒ කවරේද?
• සම්මා දිට්ඨි හෙවත් නිවැරදිවූ යහපත් මාර්ගය නුවණින් දැනගැනීම
• සම්මා සංකප්ප හෙවත් නිවැරදිවූ යහපත් අරමුණ හෝ අධිෂ්ඨානය ඇතිකරගැනීම
• සම්මා වාචා හෙවත් නිවැරදිවූ යහපත් වචන භාවිතාකිරීම
• සම්මා කම්මන්ත හෙවත් සිත කය වචනෙන්, නිවැරදිවූ යහපත් ක්රියා සිදුකිරීම
• සම්මා ආජීව හෙවත් නිවැරදිවූ යහපත් ජීවන රටාවක් පවත්වා ගැනීම
• සම්මා වායාම හෙවත් නිවැරදි යහපත් මාර්ගයේ ගමන්කිරීමට උත්සාහයෙන් ක්රියා කිරීම
• සම්මා සති හෙවත් නිවැරදිවූ යහපත් සිහිය පිහිටුවාගැනීම
• සම්මා සමාධි හෙවත් නිවැරදිවූ යහපත් අරමුණ ඔස්සේ සිත එකඟ කර ගැනීම
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා දිට්ඨි?
තමා විසින්ම ප්රත්යක්ෂව නුවණින් විමසා මෙනෙහි කරමින්
• දුක පිළිබඳ නුවණ,
• දුක හටගැනීමට හේතුව පිළිබඳ නුවණ,
• දුක නැති කිරීම පිළිබඳ නුවණ,
• දුක නැති කිරීමේ මාර්ගය පිළිබඳ නුවණ,
ලබාගැනීමයි.
මහණෙනි, මෙය සම්මා දිට්ඨිය යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා සංකප්ප
• ඇලීම් බැඳීම් වලින් මිදීමේ අරමුණ හෝ අධිෂ්ඨානය,
• ගැටීම් ආඝාත නපුරු අදහස් වලින් මිදීමේ අරමුණ හෝ අධිෂ්ඨානය,
• කිසිවෙකුට හිංසා පීඩා නොකර සිටීමේ අරමුණ හෝ අධිෂ්ඨානය
තමා තුල ඇතිකරගැනීමයි.
මහණෙනි, මෙය සම්මා සංකප්ප යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා වාචා?
• බොරු නොකියා සිටීම,
• කේලාම් නොකියා සිටීම.
• පරුෂ වචන නොකියා සිටීම,
• හිස් වචන නොකියා සිටීම
යන වචනය සංවර කරගැනීමයි.
මහණෙනි, මෙය සම්මා වාචා යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා කම්මන්ත?
• සතුන් මැරීමෙන් වැළකීම,
• සොරකම් කිරීමෙන් වැළකීම,
• කාම වස්තූන් වැරදි ආකාරයට පරිහරණය කිරීමෙන් සහ හැසිරීමෙන් වැළකීම,
සඳහා සිත සහ කය සංවර කරගැනීමයි.
මහණෙනි, මෙය සම්මා කම්මන්ත යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා ආජීව?
• වැරදි සහගත ජීවන රටාවෙන් සහ වැරදි සහගත ජීවනෝපාය මාර්ගයෙන් වැළකී,
• නිවැරදි සහගත ජීවන රටාවකින් සහ නිවැරදි සහගත ජීවනෝපාය මාර්ගයෙන් දිවි ගෙවීම,
සඳහා සිත සහ කය සංවර කරගැනීමයි.
මහණෙනි මෙය සම්මා ආජීව යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා වායාම?
ආර්ය ශ්රාවකයා විසින්
• මෙතෙක් තමන් අතින් සිදු නොවූ වැරදි-පව්-අකුසල් ඉදිරියේදිත් සිදු නොවන්නට දැඩි උවමනාවෙන් සිතේ බලවත් සේ කැමැත්ත උපදවාගෙන ඒ අනුව සිත පවත්වා ගැනීමට දැඩි වෙහෙසක් ගැනීම,
• මෙතෙක් තමා අතින් සිදුවූ වැරදි-පව්-අකුසල් වලින් දුරු වී, ඉදිරියේදීත් ඒවා සිදු නොවන්නටද දැඩි උවමනාවෙන් සිතේ බලවත් සේ කැමැත්ත උපදවාගෙන, ඒ අනුව සිත පවත්වා ගැනීමට දැඩි වෙහෙසක් ගැනීම,
• මෙතෙක් තමා විසින් ඇතිකර ගැනීමට නොහැකි වූ කුසල් ඉදිරියේදී ඇතිකර ගැනීමට දැඩි උවමනාවෙන් සිතේ බලවත් සේ කැමැත්ත උපදවාගෙන, ඒ අනුව සිත පවත්වා ගැනීමට දැඩි වෙහෙසක් ගැනීම,
• මෙතෙක් තමා විසින් ඇතිකර ගනු ලැබුවාවූ කුසල්, නැවතීම පිණිස-මුලා නොවීම පිණිස-බොහෝ සෙයින් සිත වඩවා ගැනීම පිණිස-මහත් බවට පත්වීම පිණිස-භාවනාව පරිපූර්ණය කිරීම පිණිස-යොදා ගෙන, දැඩි උවමනාවෙන් සිතේ බලවත් සේ කැමැත්ත උපදවාගෙන, ඒ අනුව සිත පවත්වා ගැනීමට දැඩි වෙහෙසක් ගැනීම,
සඳහා අධිෂ්ඨානයෙන් සිත-කය-වචනය සංවර කර ගැනීමයි.
මහණෙනි, මෙය සම්මා වායාම යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා සතිය?
මේ භික්ෂුව
• කෙලෙස් තවන වීර්යයෙන් යුතුව දැඩි ලෝභය හා දෝමනස්සය දුරුකිරීම සඳහා සිහිය පිහිටුවා ගනිමින් කයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් විමසා අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම,
• කෙලෙස් තවන වීර්යයෙන් යුතුව දැඩි ලෝභය හා දෝමනස්සය දුරුකිරීම සඳහා සිහිය පිහිටුවා ගනිමින් දකින-අසන-දැනෙන-හැඟෙන, මනසිකාර වන දේවල යථා ස්වභාවය නුවණින් විමසමින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම,
• කෙලෙස් තවන වීර්යයෙන් යුතුව දැඩි ලෝභය හා දෝමනස්සය දුරුකිරීම සඳහා සිහිය පිහිටුවාගනිමින් සිතට නැගෙන සිතිවිලි වල යථා ස්වභාවය නුවණින් විමසමින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම,
• කෙලෙස් තවන වීර්යයෙන් යුතුව දැඩි ලෝභය හා දෝමනස්සය දුරුකිරීම සඳහා සිහිය පිහිටුවාගනිමින් තමන්ගේ සිත-කය-තමන්ට දැනෙන වේදනා-තමන් තුල පවතින ස්වභාවය, මමය-මගේය-මගේ ආත්මය ලෙස උපාදානය කරගත් නිසාම තමා දුකෙහිම ගිලී සිටි ස්වභාවය නුවණින් විමසමින් අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කිරීම,
සඳහා අධිෂ්ඨානයෙන් ක්රියා කිරීමයි.
මහණෙනි, මෙය සම්මා සති යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, කුමක්ද සම්මා සමාධිය?
මහණෙනි, මේ ශාසනයෙහි භික්ෂුතෙම
• කාමයන්ගෙන් වෙන්ව අකුශල ධර්මයන්ගෙන් වෙන්ව විතර්ක සහිතවූ, විචාර සහිතවූ, විවේකයෙන් හටගත් ප්රීතිය හා සැපය ඇති පලවෙනි ධ්යානයට පැමිණ වාසය කිරීම,
• විතර්ක විචාරයන් සංසිඳීමෙන් අධ්යාත්මයෙහි පැහැදීම ඇති ප්රසන්නවූ එකඟ වූ සිත් ඇතිව, විතර්ක රහිතවූ, විචාර රහිතවූ, සමාධියෙන් හටගත් ප්රීතිය හා සැපය ඇති දෙවන ධ්යානයට පැමිණ වාසය කිරීම,
• සිහි නුවණ මනාව ඇතිව කායික සුවයෙන්ද යුක්ත වූ, සැප විහරණය ඇත්තේයයි කියන යම් ධ්යානයක් ගැන ආර්යයෝ වර්ණනා කරත්ද, ඒ තුන්වන ධ්යානයේ උපෙක්ෂා සිත් ඇතිව මනා සිහියෙන් යුතුව වාසය කිරීම,
• ඒ කී සැපයේද නොඇලී දුක් සමගද නොගැටී, පෙර හටගත් සොම්නස් සහ දොම්නස්ද අතහැර, සැපදුක් දෙඅන්තයේම නොඇලී, ඉතා පිරිසිදු සිහියෙන් උපේක්ෂා සහගත සිත් ඇතිව සතරවන ධ්යානයට සමවැදී වාසය කිරීම.
මහණෙනි, මෙය සම්මා සමාධි යයි කියනු ලැබේ.
මහණෙනි, මෙය දුක නැතිකිරීමේ ප්රතිපදා ආර්ය සත්යය යයි කියනු ලැබේ.
දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිනි පටිපදා ආර්ය සත්යයේ තිපරිවට්ටය යනු
| 1. දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිනි පටිපදා ආර්ය සත්යය ගැන රහතන් වහන්සේ කෙනෙකුගෙන් හෝ ආර්ය පුද්ගලයෙකුගෙන් අසා දැනගැනීම 2. දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිනි පටිපදා ආර්ය සත්යය තමන් විසින් සිහිය පිහිටුවාගෙන මනා ප්රඥාවෙන්, අවබෝධයෙන් පිලිපදිමින් වැඩිය යුතු යයි නුවණින් දැනගැනීම 3. නිවැරදි දෘෂ්ඨියක් ඇතිව, අධිෂ්ඨාන ශීලිව, සිත-කය-වචනය සංවර කරගනිමින්ද, ඇස-කණ-නාසය-දිව-ශරීරය-මනස හික්මවා ගනිමින්ද, එළඹ සිටි සිහියෙන් සිටිමින්, හටගන්නා තණ්හාවන් ඒ ඒ මොහොතේම දුරු කරමින්, සංසිඳෙමින් වාසය කරන මේ ආර්ය පුද්ගලයාට යම් මොහොතක හෝ යම් දවසක ‘මා විසින් ඒ දුක්ඛ නිරෝධ ගාමිනි පටිපදා ආර්ය සත්යය අවබෝධයෙන් පිලිපදිමින් වඩමින් සම්පූර්ණ කලා’ යයි තමන්හට ප්රත්යක්ෂ වීම |
• මේ ආකාරයට තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් වාසය කරන්න. අන්යන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද ඒ ආකාරම යයි අවබෝධ කරගනිමින් ඒ පවතින ස්වභාවයන්වල යථා ස්වභාවයද නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින් කිසිවෙකුට නොඇලී වාසය කරන්න.
• ඒ අනිච්ච-දුක්ඛ-අනත්ත ස්වභාවය ඇති තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය” ලෙස උපාදානය කරගැනීම හේතුවෙන් ඇතිකරගත්, තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන නිසා, තමාට අත්විඳින්න ලැබුනේ දුකක් බව අවබෝධ කරගනිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. ඒ උපාදානය වීම නිසා ගොඩනගා ගත් අවිද්යා සහගත සිතිවිලි, කලින් කලට අවස්ථාවාදීව වෙනස් වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙලොව බිහිවූදා සිට ඇතිවූ, නම්-ගොත්-ජාති-කුල-ආගම්- කුල පරම්පරාව-යහලු මිත්ර-දේපල-ගම-රට, “මගේ” යයි උපාදානය කරගනිමින්, කැමති-අකමැති, හොඳ-නරක, ඕන-එපා යනුවෙන් ගොඩනගා ගත් සිතිවිලි, කලින් කලට හටගත්තා සේම, විපරිණාමයට පත්වෙමින් නිරුද්ධ වූ ආකාරය නුවණින් දකිමින් සිහියෙන් වාසය කරන්න.
• තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “ මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් ගත් විට තමන්ට තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන හටගත් ආකාරයත්, ඒ නිසාම බය-අසහනය-නොසංසිඳීම-වෙහෙස-දුක ඇතිවූ ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මමය-මගේය-මගේ ආත්මය”යි යන හැඟීමෙන් මිදුණු කල තණ්හා-දෘෂ්ඨි-මාන දුරු වන ආකාරයත්, ඒ නිසාම සැහැල්ලුව-සංසිඳීම-සතුට අත්විඳින ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. දුක හටගත් ආකාරයත්, “මේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය මම නොවේ-මගේ නොවේ-මගේ ආත්මය නොවේ” යනුවෙන් අවබෝධකරගෙන, ඒ උපාදානයෙන් මිදීම නිසා, දුක ප්රහීණ වෙන ආකාරයත්, නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, සිහියෙන් වාසය කරන්න. මෙසේ තමන් තුල පවතින ස්වභාවයද, අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන්ද, සියලු බාහිර ලෝකයේ ද, හටගැනීම්-නැතිවීම් නුවණින් දකිමින්, නුවණින් මෙනෙහි කරමින්, ආශ්වාස ප්රශ්වාසයේ හික්මෙන්න. මේ නිසා මේ කෙනාට තමන් තුල පවතින ස්වභාවය හෝ අන්යයන් තුල පවතින ස්වභාවයන් හෝ අන් බාහිර කිසිදු වස්තුවක් හෝ කෙරෙහි උපාදානයක් ඇතිවන්නේ නැහැ.
• මෙසේ මුලා නොවූ එළඹ සිටි සිහියෙන් යුතුව “විද්යාමාන වන තමන් තුල පවතින ස්වභාවයේ යථා ස්වභාවය” ගැන නුවණින් මෙනෙහි කරන තාක් කල්, ඒ ආර්ය ශ්රාවකයා, ඒ තමන් තුල පවතින ස්වභාවය “මම යයි හෝ මගේ යයි හෝ” උපාදානය කර ගැනීමකින් තොරව වාසය කරනවා. එසේ තණ්හා- දෘෂ්ඨි- මාන ප්රහීණ කරමින් වාසය කරන ඔහු තුල, නැවත කිසිදු කෙලෙස් හටගැනීමක් සිදුවන්නේ නැහැ. එයයි මහණෙනි, ආර්ය ශ්රාවකයෙක් තමන් තුල පවතින ස්වභාවය දෙස නුවණින් බලමින්, චතුරාර්ය සත්ය ගැන අවබෝධ කරගනිමින් වාසය කරනවා කියන්නේ.
මහණෙනි, යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි, මේ සතර සතිපට්ඨානය සත් අවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි සත්වස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය සය අවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි සයවස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය පස් අවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි පස්වස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය සතර අවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි සිව්වස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය තුන් අවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි තුන්වස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය දෙඅවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි දෙවසර තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය එක් අවුරුද්දක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි එක්වස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය සත් මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි සත්මස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය සය මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි සයමස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය පස් මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි පස්මස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය සිව් මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි සිව්මස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය තුන් මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි තුන්මස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය දෙමාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි දෙමස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය එක් මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි එක්මස තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය අඩ මාසයක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
මහණෙනි අඩමාසයකුත් තිබේවා! යම් කිසි කෙනෙක් වනාහි මේ සතර සතිපට්ඨානය හත් දිනක් පුරා භාවිතා කරමින් පුහුණු වන්නේ නම්! ඒ ඔහුට මේ ආත්මභාවයේදීම නැවත උප්පත්තියක් නොලබන රහත් ඵලය හෝ උත්පත්ති වශයෙන් කාම භවයකට නොඑන, එහෙත් ස්කන්ධයන් පැවැත්මේ හේතුව තවමත් ඉතිරිව ඇති අනාගාමි ඵලය හෝ අත්කරගැනීමට බලාපොරොතු විය හැකියි.
‘“මහණෙනි, මේ සසර පුරා දුක් සහිත මාර්ගයක ඇවිද යාම ස්වභාවය කොට ගත් සත්වයාට ඉන් මිදී, ශෝක-පරිදේව ඉක්මවන, කායික මානසික දුක-අසන්තෝෂය- අසහනය-පීඩාව නැතිකරන, උතුම් වූ නිර්වාණයට හෙවත් සංසිඳීමට පත්වීම සඳහා ඇති එකම මාර්ගය කවරක්ද යත් , ඒ සතර සතිපට්ඨානයයි’. මෙසේ ඒ කියන ලද ආකාරයට බැලිය යුතුවේ”.
මේ භාග්යවතුන් වහන්සේ විසින් ප්රකාශ කළ දේ, ඒ භික්ෂූන් විසින් ප්රසන්න සිත් ඇතිව සතුටින් පිළිගත්තෝය.
සතිපට්ඨාන සූත්රය මෙතෙකින් නිමයි.
Aaryasathya 